Τι είναι το σύνδρομο αποθησαύρισης

Το 1947 στην Αμερική παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το σύνδρομο αποθησαύρισης, ή αλλιώς το σύνδρομο του Διογένη που προέρχεται από το όνομα του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου, όταν βρεθήκαν δυο αδέρφια νεκρά μέσα στο σπίτι τους με 120 τόνους ετερογενή υλικά. Ως σύνδρομο αποθησαύρισης ορίζεται η συγκέντρωση αντικειμένων που δεν έχουν κάποια συναισθηματική ή πρακτική αξία και η άρνηση του ίδιου του ατόμου να δεχτεί ότι τα αντικείμενα που συγκεντρώνει δεν τα χρειάζεται.

Η πρώτη φορά που αναφέρθηκε το σύνδρομο αποθησαύρισης στην επιστημονική κοινότητα ήταν στο DSM-V το 2013. Στο DSM το σύνδρομο ορίζεται ως μεμονωμένη διαταραχή είτε ως συμπτώματα μιας άλλης διαταραχής, συνήθως της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Επίσης κάποιοι υποστηρίζουν πως το σύνδρομο αποθησαύρισης μπορεί να αποτελεί και μια υπομορφή της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής.

Όπως λέει το DSM-V τα κριτήρια της διαταραχής είναι τα εξής:

Α. Συνεχής δυσκολία στην απόρριψη ή τον αποχωρισμό από τα αγαθά παρόλο που να μην έχουν σημαντική αξία τα συγκεκριμένα αντικείμενα.

Β. Ισχυρή ανάγκη για αποθήκευση αντικειμένων και δυσφορία που σχετίζεται με την απόρριψη τους.

Γ. Ως αποτέλεσμα υπάρχει συσσώρευση μεγάλου αριθμού περιττών  στοιχείων, που γεμίζουν το σπίτι και δεν αφήνουν χώρο για εύκολη μετακίνηση.

Δ. Ακόμα ένα κριτήριο είναι ότι μπορεί να προκαλέσει αγωνιά ή βλάβη σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς  ή σε άλλους τομείς λειτουργίας που είναι επίσης σημαντικοί.

Ε. Δεν οφείλονται σε γενική ιατρική κατάσταση (π.χ. εγκεφαλική βλάβη, εγκεφαλοαγγειακή νόσο).

Ζ. Επίσης δεν περιορίζονται στα συμπτώματα μιας άλλης ψυχικής διαταραχής.

Κάποιες θεραπείες που βοηθούν στην αντιμετώπιση του συνδρόμου αποθησαύρισής περιλαμβάνουν την ψυχοφαρμακολογία, τη γνωσιακή– συμπεριφορική θεραπεία, την εκπαίδευση και την κοινωνική στήριξη. Το σύνδρομο αποθησαύρισης συνδέεται με προ-υπάρχουσα ψυχοπαθολογία όπως (διαταραχές διάθεσης, σχιζοφρένια, άνοια, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, νοητική στέρηση) και οι συγκεκριμένες θεραπείες που εφαρμόζονται για το σύνδρομο αποθησαύρισης, βοηθούν στην μείωση των συμπτωμάτων από 30% μέχρι 60%. Η γνωστική- συμπεριφορική θεραπεία, είναι η θεραπεία που βοηθάει τον ασθενή να κατανοήσει τους λογούς που θέλει να μαζεύει αντικείμενα και με ποιους τρόπους μπορεί να το απορρίψει αυτό και να οργανώσει τον χώρο του. Επίσης τον βοηθάει να αναπτύξει δεξιότητες λήψης αποφάσεων και να μάθει ο ασθενής να εκτελεί τεχνικές χαλάρωσης.

Συνήθως τα άτομα με το σύνδρομο αυτό αγνοούνται από την οικογένεια όσον αφορά κυρίως το μέγεθος του προβλήματος. Κάποιες παρεμβάσεις εστιάζονται στο να εκπαιδεύουν τα άτομα σχετικά με την αποθησαύριση και να ενημερωθούν ότι υπάρχουν θεραπείες που βοηθούν με το πρόβλημα αυτό. Η ενθάρρυνση στα άτομα με το συγκεκριμένο σύνδρομο γίνεται αρχικά μέσα από γνωσιακές–συμπεριφορικές ασκήσεις που πρέπει οι ίδιοι να κάνουν στο σπίτι για να αλλάξουν τις αρνητικές γνώσεις που έχουν μάθει. Επίσης πρέπει να βάλουν στόχους που να είναι πιο ρεαλιστικοί για να μπορούν να μειώσουν τις υπεργενικεύσεις ή τις καταστροφολογικές προσδοκίες.

Μέσα από τους ρεαλιστικούς αυτούς στόχους μπορούμε να κατευθύνουμε τα άτομα, για παράδειγμα να αφαιρέσουν από ένα συγκεκριμένο σημείο του σπιτιού κάποια αντικείμενα, για μια ώρα κάθε μέρα για μια εβδομάδα. Το σύνδρομο αποθησαύρισης είναι μια σοβαρή αλλά θεραπεύσιμη διαταραχή και έχει συσχετιστεί με διάφορες άλλες ψυχικές διαταραχές. Ως αποτέλεσμα το άτομο κάποιες φορές αποτελεί κίνδυνο για τη δημοσιά υγειά και επίσης μειώνεται αισθητά η ποιότητα ζωής του. Αν υπάρχει γρήγορη παρατήρηση της συμπεριφοράς και γίνει αξιολόγηση από επαγγελματίες υγείας, μπορεί να βοηθήσει στην πιο άμεση ανακάλυψη και θεραπεία της διαταραχής. Ολοκληρώνοντας είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα άτομα που βιώνουν με το σύνδρομο αποθησαύρισης έχουν υπερβολικό άγχος και αυτό μπορεί να τους οδηγήσει σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.