Το αλκοόλ στις μέρες μας είναι μια  κοινωνικά αποδεκτή ουσία εξάρτησης που υπάρχει παντού.

Το αλκοόλ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στις χαρές και στις λύπες μας.

Μπορεί δε, να χρησιμοποιηθεί για θετικούς σκοπούς( να καλυτερέψει την γεύση του φαγητού μας ή την ατμόσφαιρα σε μια φιλική μας συνάντηση) ή για αρνητικούς σκοπούς ( να καταπολεμήσουμε το άγχος μας, την αμηχανία μας, την κατάθλιψη μας, ή την αϋπνία μας).

Τα άτομα που χρησιμοποιούν το αλκοόλ για αρνητικούς σκοπούς είναι πιο ευάλωτα στο να οδηγηθούν στην εξάρτηση γιατί το αλκοόλ προκαλεί ανοχή και ζητά όλο και πιο ψηλές ποσότητες για να φέρει τα προηγούμενα αποτελέσματα.

Ο σημαντικός ρόλος του γονιού

Πρέπει να γίνει κατανοητό πως αν ο γονιός από πολύ νωρίς δεν φροντίσει για την πρόληψη των εξαρτήσεων κανένας άλλος δεν μπορεί να το κάνει.

Οτιδήποτε προέρχεται από το σχολείο, την εκκλησία, την κοινότητα , τις εθελοντικές οργανώσεις, τα ΜΜΕ  και αλλού είναι συμπληρωματικά της πρόληψης που κάνει το σπίτι και η οικογένεια και ιδιαίτερα οι γονείς.

Πρώτα είναι το προσωπικό παράδειγμα  που δίνουμε στα παιδιά μας με την δική μας συμπεριφορά.

Ένα παιδί που ζει σε περιβάλλον, όπου η χρήση αλκοόλ είναι καθημερινή συνήθεια από τους γονείς, παππούδες ή γιαγιάδες, αδελφούς ή αδελφές μέσα στο σπίτι το κατατάσσει στις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Αν η προσβασιμότητα αλκοόλ μέσα στο σπίτι είναι εύκολη και δεν υπάρχει κανένας έλεγχος στην χρήση αποθεμάτων αλκοόλ, οπωσδήποτε είναι ακόμη ένα λόγος υψηλού ρίσκου για χρήση από το παιδί  κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.

Επειδή η ηλικία της πρώτης χρήσης είναι ιδιαίτερα καθοριστική για την πορεία της σχέσης  του παιδιού με το αλκοόλ γι' αυτό που πρέπει να μιλήσουμε μαζί του πριν την πρώτη του εμπειρία.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η στάση του αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, πρέπει  σαν γονείς να είμαστε ενήμεροι, να γνωρίζουμε και να αντιλαμβανόμαστε τις ιδιαιτερότητες της ανάπτυξης του παιδιού μας, την ψυχολογία του, την ανάπτυξη των διαπροσωπικών του σχέσεων και της φιλίας και πολλών άλλων  χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του πριν κάνουμε οποιανδήποτε παρέμβαση.

Οι συμβουλές μας και οι τοποθετήσεις  μας απέναντι στο θέμα πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνουν υπόψη τα πιο κάτω:

• Οι δύο γονείς ( και όποιοι άλλοι κατοικούν στον ίδιο χώρο) πρέπει να έχουν κοινή θέση πάνω στο θέμα. Το παιδί μας δηλαδή να παίρνει από όλους, λεκτικά και μη, το ίδιο μήνυμα χωρίς διφορούμενα.
• Πάντοτε να λαμβάνεται υπόψη η ηλικία του παιδιού μας
• Επίσης θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη τρόπος που διατηρούμε  την επαφή  με το παιδί μας και πόσο ανοικτό είναι το κανάλι της επικοινωνίας μας
• Πρέπει να γίνεται η σωστή επιλογή  της κατάλληλης  στιγμής όπου θα πρέπει να κάνουμε την παρέμβαση μας
• Ο καθορισμός ορίων σε κάποια είδη συμπεριφοράς πρέπει να είναι ξεκάθαρος και οποιαδήποτε οριοθέτηση και συμφωνία πρέπει να γίνεται μετά από συζήτηση και αποδοχή από το παιδί μας με πολύ δημοκρατικό τρόπο.

Τι λέμε στο παιδί μας αν είναι στην ηλικία 13-18 χρονών

Αν το παιδί μας δεν δείχνει πως η κατανάλωση αλκοόλ είναι άγνωστη εφαρμόζομε τις τακτικές και τις παρεμβάσεις που αναφέραμε για τις προηγούμενες ηλικιακές ομάδες προσαρμοσμένες για αυτή την ομάδα.

Αν όμως σε αυτή την ηλικία το παιδί μας έχει καταναλώσει σίγουρα αρκετά είδη αλκοολούχων ποτών ή αλκοολούχων αναψυκτικών και αυτός να είναι τρόπος επίλυσης των προβλημάτων του η παρέμβαση μας πρέπει να είναι εντελώς διαφορετική.

Δεχόμαστε πως με την κατανάλωση αλκοόλ  βίωσε ορισμένα γεγονότα.

Μερικά από αυτά μπορεί να είναι αρνητικά, όπως ζάλη, εμετός, μέθη, καυγάς, πρώτες βοήθειες, ατύχημα και μερικά είναι θετικά, όπως καλυτέρευση της διάθεσης, καλύτερος ύπνος, καλυτέρευση μιας σχέσης, επιτυχίες στη σεξουαλική ζωή και άλλα.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος πολύ εύκολα σβήνει τα αρνητικά, διότι αυτά είναι και συνδεδεμένα με το αίσθημα της ενοχής ενώ τα θετικά διατηρούνται ως ένας γλυκός συσχετισμός με θετικές αναμνήσεις στον εγκέφαλο διότι ενισχύουν σε ένα μεγάλο βαθμό την αυτοεκτίμηση.

Με τον τρόπο αυτό όλες οι αναμνήσεις και αφηγήσεις του παιδιού μας και της σχέσης του με το αλκοόλ αφορούν αυτές τις θετικές εμπειρίες.

Αυτό σημαίνει πως ήδη το παιδί μας δημιούργησε μια συγκεκριμένη στάση, απέναντι στην χρήση του αλκοόλ, που αν δεν διαφοροποιηθεί θα γίνει γρήγορα  πιστεύω, δηλαδή πεποίθηση που θα συνδεθεί με την προσωπικότητα του και με αυτή την ταυτότητα θα παρουσιάζεται προς τα έξω.

Τότε δυστυχώς καμιά κουβέντα ή νουθεσία από πλευρά των γονιών δεν αλλάζει τίποτα. Μάλλον θα δημιουργεί και προβλήματα στην σχέση παιδιού- γονιών και θα δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τα πράγματα.

Είναι εδώ ακριβώς η στιγμή που ο γονιός πρέπει να αναζητήσει την σωστή στιγμή για να παρέμβει και να εργαστεί προληπτικά.

Αν όμως παρόλες τις προσπάθειες μας που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια το παιδί μας επιστρέφει στο σπίτι πολύ συχνά και μυρίζει αλκοόλ ή αλλάζει η συμπεριφορά του που αναστατώνει την οικογένεια, τότε η παρέμβαση του γονιού πρέπει να είναι διαφορετική.

Για να είναι αποτελεσματική πρέπει να τηρηθούν κάποιοι βασικοί κανόνες και συμπεριφορές από πλευράς των γονιών, όπως:

Ουδέποτε μιλούμε ή σχολιάζουμε την κατάσταση όταν το παιδί μας είναι πιωμένο.

Όταν είναι σε τέτοια κατάσταση δεν ελέγχει τις πράξεις του και την συμπεριφορά του και μπορεί να κάνει πράγματα που και το ίδιο και εμείς να λυπούμαστε αργότερα.

Να μην ξεχνούμε πως σε τέτοια κατάσταση ο εγκέφαλος του δεν καταγράφει τίποτε στην μνήμη του και όταν ξεμεθύσει πιθανόν να μην θυμάται τίποτε.

Άρα προς τι σε τέτοια κατάσταση οι φωνές , οι διαμαρτυρίες, οι απειλές και οι συμβουλές;

Πιο χρήσιμο σε τέτοια κατάσταση  με διακριτικότητα να βιντεογραφήσουμε με το τηλέφωνο μας όλα όσα συνέβηκαν και να τα παρουσιάσουμε σαν ένα τεκμήριο στην συζήτηση που θα κάνουμε μαζί του όταν είναι καθαρός και νηφάλιος.

Μεγάλη σημασία έχει η  επιλογή της σωστής στιγμής  και του τόπου, όπου θα γίνει παρέμβαση για διόρθωση της κατάστασης. Πρώτα πρέπει να είμαστε σίγουροι πως είναι νηφάλιος. Αυτό συνήθως συμβαίνει το πρωί.

Είναι επιθυμητό αν η οικογένεια αποφασίσει να κάνει μια παρόμοια διορθωτική πράξη η παρέμβαση να μην γίνει από ένα άτομο, ( πατέρα, μητέρα, αδελφό, αδελφή) αλλά από ολόκληρη την οικογένεια ακόμη και με την συμμετοχή και άλλων ατόμων που μπορούν να τον επηρεάσουν ( Θείος, θεία, ξαδέλφια, φίλοι, νουνός, νουνά και άλλοι).

Πρέπει η ομάδα αυτή να κάνει  μια-δύο συναντήσεις για να γίνει καταμερισμός των θεμάτων, ποιός και πότε τι λέει: ( ένας για την υγεία, άλλος για την δουλειά του, για την συναισθηματική του σχέση, άλλος για τα οικονομικά, άλλος για νομικά σημεία- ατυχήματα που έτυχαν κλπ) και του τρόπους παρέμβασης.

Πρέπει το παιδί μας να ειδοποιηθεί έγκαιρα πως θα γίνει μια τέτοια συνάντηση και να γνωρίζει το περιεχόμενο της. Σε αυτή την συνάντηση μιλούμε σοβαρά και αναφέρουμε μόνο γεγονότα. Και ζητούμε εξηγήσεις για αυτό που συνέβηκε. Δεν αναφέρουμε γενικά συμπεράσματα όπως: « Έτσι όπως πάς θα καταστραφείς», «Δεν σκέφτεσαι τους γονείς σου», «Σκέψου το μέλλον σου» και άλλα που ηχούν περισσότερο σαν κήρυγμα, παρά προτροπή κατανόησης της πραγματικότητας και διεξαγωγή δημιουργικού διαλόγου.

Αν έχουμε στα χέρια μας συγκεκριμένες αποδείξεις όπως βίντεο, ή ηχογραφήσεις,  αποδείξεις από πρόστιμα ή κατηγορητήρια δικαστηρίων τα παρουσιάζουμε και λέμε:

«Δώσε μας για αυτά  μια εξήγηση»  και περιμένουμε την αντίδραση του.

Να μη ξεχνούμε πως στην συνάντηση αυτή, ή σε παρόμοιες της το μόνο που ζητούμε είναι η αποδοχή της ύπαρξης του προβλήματος.

Όταν γίνει αυτό, τότε μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί μας να μας πει πως θα αντιμετωπίζει την κατάσταση του. Να μην βιαστούμε και να πούμε πάμε στον τάδε Γιατρό ή Κλινική. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη αντίδραση και να μην επιτύχουμε τον στόχο μας. Συνήθως σε αυτό το στάδιο τα ίδια τα παιδιά λένε πως μπορούν και έχουν τις δυνάμεις να προσπαθήσουν από μόνοι τους και να τους δοθεί χρόνος. Σαυτό το αίτημα φυσικά απαντούμε «ναι» , αλλά βάζουμε τους όρους μας: «Αν σε δεκαπέντε μέρες, ένα μήνα ή τρεις μήνες ( χρονικό διάσημα που θα συμφωνήσουμε μαζί του) δεν γίνει κατορθωτό από εκείνο τότε θα ζητήσουμε την βοήθεια ειδικού. Αν χρειαστεί αυτή την συμφωνία μπορεί να την ζητήσουμε να γίνει γραπτώς  και να μπουν υπογραφές. Και ορίζουμε την επόμενη συνάντηση.

Με τον τρόπο αυτό δεν προσβάλαμε με κανένα τρόπο το παιδί μας, δεχτήκαμε την συμπεριφορά του σαν κάτι που αναμένεται σε αυτή την ηλικία, αποδείξαμε με γεγονότα πως το αλκοόλ επηρεάζει με αρνητικό τρόπο την ζωή του , το παιδί μας έδειξε πως αναγνωρίζει και αποδέχτηκε το πρόβλημα του και μας δηλώνει πως είναι έτοιμο να αναλάβει δράση.

Πρόληψη για το μέλλον

Όταν ξεπεράσουμε το στάδιο της κρίσης, σε μια άλλη πολύ πιο φιλική συνάντηση συζητούμε με το παιδί μας τους λόγους που τον ώθησαν να αναζητήσει επίλυση των προβλημάτων του μέσω του αλκοόλ και να ενδιατρίψουμε πάνω σε αυτά τα προβλήματα και με την δική μας την συμβολή να εξαλειφθούν.

Για παράδειγμα αν δηλώσει πως δεν έχει τίποτα άλλο ενδιαφέρον να κάνει , τότε προσφέρουμε εναλλακτικές λύσεις δημιουργικής απασχόλησης, αν υπάρχει πρόβλημα στο σχολείο ή στην εργασία τότε παρεμβαίνουμε για την επίλυση του και άλλα.

Έτσι δεν θα υπάρχει λόγος επιστροφής στο αλκοόλ και υποτροπή.