Η εξάρτηση από τη νικοτίνη παραμένει ένα από τα πλέον επίμονα προβλήματα δημόσιας υγείας, με υψηλά ποσοστά υποτροπής παρά τη διαθεσιμότητα φαρμακευτικών και συμπεριφορικών παρεμβάσεων. Αν και βοηθήματα διακοπής του καπνίσματος όπως η θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης (NRT) προσφέρουν μέτρια αποτελεσματικότητα, πολλοί ασθενείς αποτυγχάνουν να διακόψουν ή υποτροπιάζουν εντός μηνών. Για εκείνους που αναζητούν μια καινοτόμο, μη φαρμακευτική και εγκεφαλικά στοχευμένη θεραπεία, η Επαναλαμβανόμενη Διακρανιακή Μαγνητική Διέγερση (rTMS) αναδεικνύεται ως ασφαλής και αποτελεσματική λύση για την εξάρτηση από τη νικοτίνη.
Η Επαναλαμβανόμενη Διακρανιακή Μαγνητική Διέγερση (rTMS) είναι μια μη επεμβατική τεχνική νευροτροποποίησης που χρησιμοποιεί μαγνητικούς παλμούς για να διεγείρει συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επιθυμία για κάπνισμα, τον έλεγχο παρορμήσεων και τη λήψη αποφάσεων. Στην περίπτωση της εξάρτησης από τη νικοτίνη, rTMS υψηλής συχνότητας (≥10 Hz) εφαρμόζεται κυρίως στον αριστερό ραχιοπλάγιο προμετωπιαίο φλοιό (L-DLPFC) — μια περιοχή κρίσιμη για την καταστολή της επιθυμίας, τις εκτελεστικές λειτουργίες και τη ρύθμιση του συναισθήματος.
Μελέτες έχουν δείξει ότι επαναλαμβανόμενες συνεδρίες Επαναλαμβανόμενης Διακρανιακής Μαγνητικής Διέγερσης (rTMS) τροποποιούν τα νευρωνικά κυκλώματα που σχετίζονται με τη συνήθεια του καπνίσματος, βοηθώντας τους ασθενείς να αντισταθούν στις επιθυμίες και να διατηρήσουν την αποχή, ενώ παράλληλα βελτιώνουν τη διάθεση και τα συμπτώματα άγχους που σχετίζονται με τη διακοπή του καπνίσματος.
Πολλαπλές τυχαιοποιημένς ελεγχόμενες δοκιμές (RCTs) και μετα-αναλύσεις επιβεβαιώνουν τα οφέλη της Επαναλαμβανόμενης Διακρανιακής Μαγνητικής Διέγερσης (rTMS) στην αντιμετώπιση της εξάρτησης από τη νικοτίνη:
- Σημαντική μείωση της κατανάλωσης τσιγάρων και της επιθυμίας: Το 2021, μια διπλά τυφλή RCT με 40 καπνιστές που αναζητούσαν θεραπεία έδειξε ότι 10 συνεδρίες rTMS πάνω από τον L-DLPFC μείωσαν σημαντικά την ημερήσια κατανάλωση τσιγάρων, την εξάρτηση στην νικοτίνη και την επιθυμία για κάπνισμα. Τα αποτελέσματα διατηρήθηκαν για τουλάχιστον 3 μήνες, σε αντίθεση με την ομάδα εικονικής διέγερσης.
- Έγκριση από τον FDA βάσει πολυκεντρικής RCT: Μεγάλη πολυκεντρική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο World Psychiatry (2021), με 262 συμμετέχοντες, έδειξε ποσοστό διακοπής 28% στις 18 εβδομάδες με rTMS, έναντι 11,7% στην ομάδα ελέγχου (sham). Αυτή η μελέτη οδήγησε στην έγκριση της rTMS από τον FDA ως βοήθημα διακοπής καπνίσματος σε ενήλικες.
- Βελτίωση διάθεσης και άγχους: Πέραν της μείωσης της επιθυμίας, οι συμμετέχοντες που έλαβαν rTMS είχαν σημαντική βελτίωση σε καταθλιπτικά και αγχώδη συμπτώματα (βαθμολογίες HAM-D και HAM-A), υποδεικνύοντας το διπλό όφελος της rTMS, ιδιαίτερα σε ασθενείς με συνοδά ψυχολογικά προβλήματα.
- Νευροβιολογικές επιδράσεις: Απεικονιστικές μελέτες έδειξαν ότι η Επαναλαμβανόμενη Διακρανιακή Μαγνητική Διέγερση (rTMS) τροποποιεί τη δραστηριότητα σε περιοχές όπως νησιωτικός φλοιός, ο φλοιός της πρόσθιας μοίρας της έλικας του προσαγωγίου και ο προμετωπιαίος φλοιός — περιοχές που σχετίζονται με τον εθισμό και την παρόρμηση για κάπνισμα.
Η Επαναλαμβανόμενη Διακρανιακή Μαγνητική Διέγερση (rTMS) μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για:
- Άτομα που έχουν αποτύχει σε προηγούμενες προσπάθειες διακοπής
- Ασθενείς που δεν αντέχουν τις παρενέργειες φαρμάκων
- Καπνιστές με συνυπάρχουσα κατάθλιψη ή άγχος
- Όσοι επιθυμούν μη φαρμακευτική και μη επεμβατική θεραπεία
Η θεραπεία εφαρμόζεται στο ιατρείο και περιλαμβάνει 10–15 καθημερινές συνεδρίες διάρκειας 20–30 λεπτών και στόχευση στον αριστερό DLPF. Οι παρενέργιες είναι συνήθως ήπιες όπως παροδική ενόχληση στο τριχωτό της κεφαλής ή κόπωση.
Η Επαναλαμβανόμενη Διακρανιακή Μαγνητική Διέγερση (rTMS) αποτελεί μια πρωτοποριακή προσέγγιση στη θεραπεία της εξάρτησης από τη νικοτίνη. Με ισχυρά επιστημονικά δεδομένα και έγκριση από τον FDA, η rTMS προσφέρει μακροχρόνια μείωση της επιθυμίας και της κατανάλωσης τσιγάρων, ενώ ενισχύει ταυτόχρονα τη ψυχική ευεξία. Για ασθενείς που δεν τα κατάφεραν με τις παραδοσιακές μεθόδους, η rTMS μπορεί να είναι το νέο κεφάλαιο στον δρόμο προς την απεξάρτηση.