Η κεφαλαλγία ή πονοκέφαλος είναι ο πόνος που εμφανίζεται στην κεφαλή και τον νοιώθουμε πάνω από τα μάτια ή από τα αυτιά ,στο πίσω μέρος του κεφαλιού ή στο άνω τμήμα του αυχένα.

Οι κεφαλαλγίες ανάλογα με την προέλευση τους διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:

 α) Πρωτοπαθείς, οι οποίες δε σχετίζονται με κάποια ασθένεια

 β) Δευτεροπαθείς που σχετίζονται με κάποια ασθένεια

Οι πιο συχνές πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες περιλαμβάνουν τις διάφορες μορφές ημικρανίας, την αθροιστική κεφαλαλγία και την κεφαλαλγία τάσης.

Ημικρανία

Η ημικρανία είναι ένας τύπος πρωτοπαθούς κεφαλαλγίας κατά την οποία ο πόνος εντοπίζεται σε μια μόνο πλευρά του κεφαλιού με διάρκεια απο 2 -72 ώρες. Συνήθως έχει τη μορφή σφυγμών, με σοβαρή ως μέτρια ένταση και χειροτερεύει με την καθημερινή δραστηριότητα.

Συνήθως συνοδεύεται τουλάχιστον από ένα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Ναυτία
• Εμετό
• Ενόχληση στο φώς ή στον ήχο.

Στους παράγοντες οι οποίοι συνήθως μπορούν να προκαλέσουν ημικρανία περιλαμβάνονται το ψυχικό στρες, η έντονη σωματική κόπωση, η έμμηνος ρύση, η αϋπνία, τα έντονα φώτα και μυρωδίες, η αλλαγή του καιρού, συγκεκριμένες τροφές,οινοπνευματώδη ποτά και το κάπνισμα.

Η ημικρανία αποτελεί έναν απο του πιο συχνούς τύπους πονοκεφάλου, εμφανίζεται σε όλες της ηλικίες και είναι πιο συχνή στις γυναίκες.Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει κληρονομική προδιάθεση.

Η διάγνωση γίνεται μετά απο λεπτομερές ιστορικό και πλήρης κλινική εξέταση ,ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθούν περαιτέρω εργαστηριακές εξετάσεις.

Αθροιστική κεφαλαλγία 

Η αθροιστική κεφαλαλγία (cluster headache) είναι ένας απο τους πιο επώδυνους πονοκεφάλους.

Το χαρακτηριστικό της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι ότι παρουσιάζει έξαρση σε ορισμένες χρονικές περιόδους (πχ για κάποιες εβδομάδες) και από το γεγονός αυτό (ότι αθροίζεται δηλαδή συσσωρεύεται χρονικά) παίρνει και το όνομά της.

Η αθροιστική κεφαλαλγία εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες, μπορεί να εμφανισθεί σε κάθε ηλικία συνήθως όμως σε ηλικίες 20-30 χρονών.

Ο πόνος στην αθροιστική κεφαλαλγία εντοπίζεται στην μια πλευρά του κεφαλιού συνήθως πίσω απο το μάτι και τον κρόταφο. Ο πόνος συνοδεύεται απο δάκρυα και ερυθρότητα στο μάτι που πονά καθώς και βούλωμα ή καταρροή του ρουθουνιού από την πλευρά του πόνου. Όταν η συγκεκριμένη περίοδος περάσει, οι κεφαλαλγίες εξαφανίζονται.

Στην διάρκεια της περιόδου που η αθροιστική κεφαλαλγία είναι ενεργή, οι κρίσεις εμφανίζονται συνήθως με συχνότητα από μία ως τρεις ή τέσσερεις την ημέρα.

Η διάρκεια των κρίσεων της αθροιστικής κεφαλαλγίας στους περισσότερους ασθενείς κυμαίνεται από 30 λεπτά ως 3 ώρες. Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι πολλές φορές η κρίση εμφανίζεται ακριβώς την ίδια ώρα του 24ώρου.

Η αθροιστική κεφαλαλγία, σε αντίθεση με την ημικρανία και την κεφαλαλγία τάσης, δεν έχει παράγοντες (triggering factors) που προκαλούν την εμφάνισή της (όπως πχ κάποια φαγητά, ή το στρές). Κατα την περιόδο όμως τον κρίσεων η κατανάλωςη αλκοόλ όπως και χρήση κάποιων φαρμάκων μπορουν να πυροδοτήσουν την κρίση.

Η διάγνωση γίνεται μετά απο λεπτομερές ιστορικό και πλήρης κλινική εξέταση ,ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθούν περαιτέρω εργαστηριακές εξετάσεις.

Κεφαλαλγία τάσης

Η κεφαλαλγία τάσης είναι ο συχνότερος τύπος πονοκεφάλου και χαρακτηρίζεται με πόνο ο οποίος είναι ήπιας η μέσης έντασης συνήθως στις δύο πλευρές του κεφαλιού με πιεστικό ή συσφιγκτικό χαρακτήρα και δεν επηρεάζεται από τη φυσική δραστηριότητα.

Ο πόνος είναι συνήθως πιο δυνατός στην περιοχή των κροτάφων ή του μετώπου και συχνά τα άτομα που υποφέρουν απο αυτό τον τύπο πονοκεφάλου τον παρομοιάζουν σαν ``μέγγενη΄΄ η οποία τους σφίγγει το κεφάλι.

Χαρακτηριστικό είναι οτι απουσιάζουν τα συμπτώματα της ναυτίας και ο εμετός και η διάρκεια του πονοκεφάλου μπορεί να είναι απο 30 λεπτά μέχρι και ημέρες.

Για την εμφάνιση της κεφαλαλγίας σημαντικό ρόλο παίζουν διάφοροι παράγοντες οπως το ψυχικό στρες, η έλλειψη ύπνου,  η κατάθλιψη και το άγχος , η κατάχρηση αναλγητικών και η δυσλειτουργία της κροταφογναθικής διάρθρωσης.

Μερικές φορές, αυτός ο τύπος των κεφαλαλγιών εμφανίζεται και σε άτομα που σπανιότερα εκδηλώνουν άλλες έντονες κεφαλαλγίες, του τύπου της ημικρανίας.

Στην περίπτωση αυτή η κεφαλαλγία ονομάζεται μικτή, γιατι συμπεριλαμβάνει ακριβώς και τις δύο μορφές, οι οποίες είναι χωριστές παθήσεις.  Υπάρχει επίσης η πιθανότητα οι κρίσεις ημικρανίας να μετατραπούν με την πάροδο της ηλικίας σε κρίσεις αυτής της μορφής.

Η διάγνωση γίνεται μετά απο λεπτομερές ιστορικό και πλήρης κλινική εξέταση ,ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθούν περαιτέρω εργαστηριακές εξετάσεις.