Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) αποτελεί τη συχνότερη νευροαναπτυξιακή διαταραχή στην παιδική ηλικία, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις επιμένει και στην ενήλικη ζωή, προκαλώντας λειτουργική επιβάρυνση.
Η ΔΕΠ-Υ είναι η συχνότερη ψυχιατρική διαταραχή της παιδικής ηλικίας και ο επιπολασμός της εκτιμάται στο 3-10% των παιδιών σχολικής ηλικίας. Παράλληλα μελέτες που αφορούν τους εφήβους και ενήλικες υποστηρίζουν ότι περίπου σε 50% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ τα συμπτώματα θα επιμείνουν και στην εφηβεία και κάποια στην ενήλικο ζωή.
Τα κύρια συμπτώματα της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) είναι: Απροσεξία, Υπερκινητικότητα και Παρορμητικότητα, σε βαθμό μη αναμενόμενο από το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού, του εφήβου ή του ενήλικα.
Η διαταραχή παρουσιάζεται πιο συχνά στα αγόρια απο ότι στα κορίτσια και η εκδήλωση των συπτωμάτων διαφέρει ανα φύλο και διαφοροποιείται με την ενηλικίωση.
Η διάγνωση της διαταραχής ελλειματικής προσοχής υπερκινητικότητας στηρίζεται σε συγκεκριμένα κλινικά κριτήρια και απαιτεί εξειδικευμένη μεθοδολογία. Η έναρξη των συμπτωμάτων στην παιδική ηλικία, η συνέχισή τους στην ενήλικη ζωή και η επίδρασή τους σε μείζονες τομείς της λειτουργικότητας αποτελούν ενδεικτικά χαρακτηριστικά της διαταραχής.
Η ΔΕΠ-Υ όπως ορίζεται από το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειριδίο της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας (Diagnostic and Statistical Manual, DSM-IV) απαιτεί την παρουσία 6 ή περισσοτέρων συμπτωμάτων από ένα τουλάχιστον τομέα συμπεριφοράς (Απροσεξία ή Υπερκινητικότητα-Παρορμητικότητα). Το DSM-IV, περιγράφει επίσης πέντε υποτύπους της ΔΕΠ-Υ, ανάλογα με το σύμπτωμα που επικρατεί.
Η ΔΕΠ-Υ δεν είναι μια μεμονωμένη νόσος και συχνά παρουσιάζεται με άλλες συνοδές ψυχιατρικές καταστάσεις όπως διαταραχές άγχους, κατάθλιψης, διπολικής διαταραχής, σωματοποίησης, διαταραχής Tourette, εναντιωτικής-προκλητικής διαταραχής, μαθησιακές διαταραχές και διαταραχής διαγωγής.
Η κατανόηση των συν-νοσηρών διαταραχών είναι σημαντική για τη διάγνωση, ιδιαίτερα διότι η συν-νοσηρότητα μπορεί να επηρεάσει τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ.
Παρά το γεγονός ότι η διαταραχή δεν είναι τόσο μελετημένη όσο στα παιδιά, θεωρείται ότι οι ενήλικες με ΔΕΠ-Υ πάσχουν από τα ίδια συμπτώματα Απροσεξίας και Παρορμητικότητας. Οι ενήλικες με ΔΕΠ-Υ αναφέρουν παρόμοια προβλήματα με αυτά των παιδιών, όπως δυσκολία να εστιάσουν την προσοχή τους σε μια συγκεκριμένη εργασία και διασπαστικότητα της προσοχής.
Άλλα προβλήματα συμπεριλαμβάνουν παρορμητική σπατάλη χρημάτων, δυσκολίες στην οδήγηση, δυσκολία αναστολής της συναισθηματικής απάντησης και σημαντικά αυξημένο κίνδυνο κατάχρησης ουσιών και σχετικών διαταραχών. Οι ενήλικες γενικά παρουσιάζουν λιγότερο έντονη υπερκινητικότητα σε σύγκριση με τα παιδιά, επιμένουν όμως οι άσκοπες κινήσεις και η υπερβολική ομιλία.
Αν και η ακριβής αιτιολογία της ΔΕΠ-Υ παραμένει άγνωστη, τα δεδομένα υποστηρίζουν νευρολογικούς και γενετικούς παράγοντες ως τους κύριους υπεύθυνους για τη διαταραχή.
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερικινητικότητας μπορεί να επηρεάσει τόσο την ακαδημαϊκή, κοινωνική όσο και συναισθηματική λειτουργικότητα του ατόμου.