Ανεξάρτητα από τον τρόπο διοχέτευσης στον ανθρώπινο οργανισμό ( Από το στόμα, μύτη, φλέβα, δέρμα, πρωκτό και αλλού) οποιονδήποτε ουσιών εξάρτησης- νόμιμων ή παράνομων, όλες αυτές φτάνουν και επηρεάζουν τα κύτταρα του εγκεφάλου.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει εκατομμύρια κύτταρα ( νευρώνες) και δισεκατομμύρια αλληλοσυνδέσεις ( συνάψεις) μεταξύ τους.

ΟΙ ουσίες που μεταφέρουν μηνύματα από τον ένα νευρώνα στον άλλο λέγονται νευροδιαβιβαστές. Υπάρχουν τέσσερεις κυρίως είδη νευροδιαβιβαστών- Ντοπαμίνη, νοραδρεναλίνη, σεροτονίνη και μελατονίνη.

Οι ουσίες εξάρτησης είναι κυρίως ουσίες χημικές, που συνδέονται με τους φυσιολογικούς νευροδιαβιβαστές και επηρεάζουν σοβαρά το σύστημα επικοινωνίας του ανθρώπινου εγκεφάλου. Μερικές από αυτές τις ουσίες αντιγράφουν τους φυσικούς χημικούς αγγελιαφόρους του εγκεφάλου και επηρεάζουν το κύκλωμα ανταμοιβής, το οποίο δημιουργεί εξάρτηση από την ουσία και εθισμό της συμπεριφοράς της χρήσης..

Δηλαδή, εκεί που ο εγκέφαλος έπρεπε μέσα από άλλες υγιείς απασχολήσεις, όπως είναι η εργασία και η ικανοποίηση που μας δίνει, αγάπη, η φιλία η κοινωνική πραγμάτωση, η ανθρώπινη επικοινωνία και πολλές άλλες συμπεριφορές, να αναπτύξει το θέμα της ανταμοιβής με την έκκριση ντοπαμίνης, που να προσφέρει στον άνθρωπο ευχαρίστηση για όλα τα πιο πάνω, έρχεται μια ουσία- όπως την κοκαΐνη ή ηρωίνη, καφεΐνη, αλκοόλ και άλλες και δραστηριοποιούν αυτόν τον μηχανισμό του εγκέφαλου και για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα το άτομο ζει και βιώνει την ευχαρίστηση και την απόλαυση με ένα καθαρά φτιαχτό και ψεύτικο τρόπο και είναι τότε που το άτομο γίνεται έρμαιο των ουσιών σαν εύκολης λύσης, που τον οδηγεί σε κοινωνική απομάκρυνση και ολική έλλειψη κινήτρων για την ζωή.

Εδώ είναι η ουσία του προβλήματος της ουσιοεξάρτησης.

Υπάρχουν φυσικά και συμπεριφορές που μας οδηγούν στην λειτουργία του συστήματος της ανταμοιβής, όπως είναι η άσκηση μας σε ένα γυμναστήριο, η αγορά αντικειμένων που ικανοποιούν κάποιες ανάγκες μας η απασχόληση μας με το κινητό ή το ιντερνέτ, οι φιλικές μας σχέσεις και άλλα Όταν όμως και εφόσον όλα αυτά γίνονται με μέτρο - απλά χρήση και όχι κατάχρηση- το σύστημα της ανταμοιβής εργάζεται σε φυσιολογικά πλαίσια και μας δίνουν κίνητρα για να είμαστε δημιουργικοί...

Αν όμως οδηγηθούμε στην κατάχρηση και μόνο η καταχρηστική μας αφιέρωση για ώρες σε κάποιου είδους απασχολήσεις είναι ο μοναδικός μας τρόπος για να πάρουμε την ευχαρίστηση που μας κρατεί καλά σημαίνει πως οδηγηθήκαμε και εδώ στον εθισμό...

Η συνεχής όμως εξασφάλιση της επιβράβευσης από ουσίες και συμπεριφορές που προέρχονται έξω από τον εγκέφαλο λειτουργώντας στην βάση της επιστρεφόμενης πληροφορίας- ( όπως και ένα θερμοστάτης του κλιματιστικού) αφού τα επίπεδα της ντοπαμίνης είναι ψηλά ο ίδιος ο εγκέφαλος σταματά να παράγει ντοπαμίνη... και το δύσκολο είναι πως για να επαναλειτουργήσει ο μηχανισμός αυτός χρειάζεται ξανά προγραμματισμός που μπορεί να διαρκέσεις μήνες ή και χρόνια..

Αυτή είναι η ουσία του εθισμού.

Πρώτα οποιαδήποτε προσπάθεια διακοπής της ουσίας που διοχετεύεται από έξω, δημιουργεί στο εθισμένο άτομο δυσφορία, κατάθλιψη και σωματικούς πόνους ( μερικές φορές ανυπόφορους) που δεν επιτρέπουν στην θέληση του εθισμένου ατόμου να πει ΟΧΙ στην χρήση. Μάλλον τον κάνουν παράλογο, επιθετικό και θα κάνει το παν εναντίον γνωστών και αγνώστων που τον εμποδίζουν ή δεν τον βοηθούν να βρει την δόση του...

Με τον τρόπο αυτό το άτομο μπαίνει σε ένα μακροχρόνιο και άχαρο φαύλο κύκλο- Εξασφάλιση της ουσίας- αύξηση της ντοπαμίνης- ευχαρίστηση και ηδονή- έλλειψη της από τον εγκέφαλο- δυσφορία- στέρηση- συμπτώματα- εξασφάλιση δόσης/χρήση και ξανά το ίδιο.

Βλέποντας και μελετώντας την κατάσταση που βρίσκεται ένας εθισμένος τότε πρέπει με μεγάλη κατανόηση πρέπει να δεχτούμε την δύσκολη κατάσταση που βρίσκεται, να σταματήσουμε τις κατηγορίες που λέμε συνήθως « πως δεν έχεις θέληση», «πως δεν θέλεις να γίνεις καλά», « δεν αγαπάς την οικογένεια σου» και πολλά άλλα που καθόλου δεν τον βοηθούν να βρει τις δυνάμεις και να πάρει την σοβαρή απόφαση για αποτοξίνωση, εκεί που είναι αναγκαίο και ένταξη σε πρόγραμμα απεξάρτησης.

Η αποτοξίνωση είναι η φαρμακευτική βοήθεια για αποφυγή των στερητικών συμπτωμάτων για να συνεχίσει να υπάρχει συνεργασία με τον θεραπευτή για να προχωρήσει στην απεξάρτηση, που είναι το στάδιο, όπου ο εγκέφαλος είναι πλέον καθαρός από την βλαβερή επίδραση των ουσιών και να χρησιμοποιήσει την λογική και την κρίση για να ατσαλώσει την θέληση τους για αλλαγή τρόπου ζωής- φίλων και στεκιών, τρόπων διασκέδασης και επικοινωνίας και αναζήτηση άλλων πιο υγιών μορφών λήψης της ικανοποίησης που τον κρατεί στην ζωή χωρίς την ανάγκη ουσιών

Το τελευταίο αυτό στάδιο ονομάζεται επανακοινωνικοποίηση, δηλαδή επιστροφή στην κοινωνία και σεβασμό των κοινά αποδεκτών συνήθειών επικοινωνίας όπως κάνει το σύνολο του πληθυσμού..

Ο κίνδυνος της πιθανής υποτροπής – δηλαδή της επανέναρξης της χρήσης υπάρχει γιατί όπως αναφέραμε ο μηχανισμός επανέναρξης παραγωγής των ίδιων ποσοτήτων ντοπαμίνης αργεί πάρα πολλά.

Αν δε στην περίοδο αυτή το άτομο δεν αλλάξει ριζικά τον τρόπο σκέψης του με πιο υγιείς τρόπους αναζήτησης ικανοποίησης του, τότε είναι ευάλωτο και με τον πρώτο ψυχικό ή σωματικό πόνο ο εγκέφαλος του θα αναζητήσει την επανατροφοδότηση του συστήματος ανταμοιβής με βοήθεια από έξω...

Και όλα πάλι από την αρχή..

Να λοιπόν γιατί είναι τόσος δύσκολος ο δρόμος της επιστροφής..

Για αυτό μιλούμε για πρόληψη, αλλά υπογραμμίζουμε πως επιστροφή πάντα υπάρχει...

Φτάνει να υπάρξει η απόφαση από το εθισμένο άτομο και να του προσφέρεται και ανάλογη οικογενειακή και κοινωνική στήριξη.

Τα ποσοστά των ατόμων που επέτρεψαν στην κοινωνία και στην φυσιολογική ζωή είναι πολύ περισσότερο από αυτούς που αγωνίζονται ακόμη..