Σύνδρομο του Πήτερ Πάν

Το Σύνδρομο του Πήτερ Παν αναφέρεται στις περιπτώσεις όπου το άτομο δεν επιθυμεί ή αισθάνεται ότι δεν μπορεί να μεγαλώσει και να ωριμάσει.

Χαρακτηριστικό της διαταραχής αποτελεί το γεγονός ότι το άτομο σκέφτεται και συμπεριφέρεται σαν παιδί  ή δεν θέλει να αντιμετωπίσει τη θλιβερή πραγματικότητα ότι μεγαλώνει και επιβάλλεται να αλλάξει.

Μπορεί να μεγαλώνει σωματικά ως ενήλικας αλλά αποφεύγει να αναλάβει την ευθύνη σαν ένα ώριμο άτομο.  

Το σύνδρομο Peter Pan μπορεί να επηρεάσει τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες, αλλά συνηθέστερα παρατηρείται στον αρσενικό πληθυσμό.

Ωστόσο, ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός ενηλίκων σε δυτικού τύπου κοινωνίες φαίνεται να εμφανίζει αυτό το πρότυπο ανώριμης συμπεριφοράς. Τα άτομα αυτά δεν θέλουν/δεν μπορούν να αναλάβουν τις υποχρεώσεις που αντιστοιχούν τυπικά σε έναν ενήλικα. Μπορεί ακόμη και να ντύνονται σαν παιδιά και να ζουν σαν έφηβοι και ας έχουν περάσει τα 30.

Προδιαθετικός παράγοντας όπως αποδεικνύουν έρευνες αποτελούν οι υπερπροστατευτικοί γονείς. Συνήθως το σύνδρομο αφορά σε άτομα εξαρτημένα από άλλους και άτομα που δεν έχουν αναπτύξει τις απαιτούμενες δεξιότητες για να αντιμετωπίσουν την ενήλικη ζωή.

Οι απανταχού Πήτερ Παν της σύγχρονης κοινωνίας θεωρούν τον έξω κόσμο τρομακτικά προβληματικό και εξωραΐζουν την εφηβεία, γι' αυτό και θέλουν να παραμείνουν σε αυτήν την «προνομιακή» κατάσταση για πάντα.

Το σύνδρομο εκδηλώνεται και στα δύο φύλα, όμως τα στατιστικά δείχνουν ότι οι άνδρες είναι πολύ πιο επιρρεπείς σε αυτό.

Τυπικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου είναι η αδυναμία λήψης ευθυνών, η αδυναμία δέσμευσης και τήρησης υποσχέσεων, η υπερβολική φροντίδα για την εξωτερική εμφάνιση, η έμφαση στην καλοπέραση, οι ανησυχίες για τα επίπεδα αυτοεκτίμησης (το οποίο όμως δε φαίνεται, καθώς φαινομενικά το άτομο έχει πολύ ισχυρή αυτοπεποίθηση), ο φόβος για τη μοναξιά και η έλλειψη ανοχής στην κριτική.

Τα συμπτώματα της διαταραχής αποτελούν είτε υπερβολικές εκρήξεις συναισθημάτων είτε τα συναίσθηματα του είναι αμβλύ. Ο θυμός εμφανίζεται σε σημείο της οργής. Το συναίσθημα της ευτυχίας  μετατρέπεται σε πανικό. Η απογοήτευση τους οδηγεί σε αυτο-λύπηση και κατάθλιψη. Έπιπλέον εμφανίζουν δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων αγάπης και συνεχώς αισθάνονται ένοχοι. Έχουν δυσκολία στο να χαλαρώσουν και εμφανίζουν μια ανυπόφορη μαχητική τάση. Τα άτομα με αυτό το σύνδρομο δυσκολεύονται να οικοδομήσουν ισχυρή και γνήσια σχέση. Οι ερωτικές τους σχέσεις επηρεάζονται, αφού αλλάζουν συνεχώς συντρόφους, καθώς αναζητούν πάντα κάποιον νεότερο σε ηλικία. Όταν η σχέση φτάνει σε σημείο που απαιτεί δεσμεύσεις και ανάληψη ευθυνών, τότε η σχέση διαλύεται. Ως αποτέλεσμα, αισθάνονται εξαιρετικά μόνοι. Δεν ενοχλούνται επίσης από τα λάθος πράγματα που έχουν κάνει, αντ' αυτού κατηγορούν άλλους για τις αδυναμίες τους. Τείνουν να απομακρύνονται από πραγματικά προβλήματα που αφορούν τις αδυναμίες τους, γεγονός που μπορεί να τους οδηγήσει στη χρήση ουσιών και αλκοόλ σε μια προσπάθεια του να ξεφύγουν από τα εμπόδια της ζωής.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το σύνδρομο δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένο ως ψυχοπαθολογική κατάσταση, δεδομένου ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν το κατατάσσει στις ψυχικές διαταραχές.