Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας ( ΔΕΠΥ) διαγνώσκεται στην παιδική ηλικία, όπου το παιδί κάνει εντύπωση σε όλους που δεν δίνει ούτε λεπτό ησυχία, συνεχώς κάνει κάτι. Ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από παρορμητικότητα και έλλειψη συγκέντρωσης και προσοχής.

Η πάθηση αυτή συναντάται περισσότερο στα αγόρια και με το πέρασμα του χρόνου η υπερκινητικότητα μειώνεται.

Με την ενηλικίωση, ενώ η υπερκινητικότητα δεν αποτελεί το κύριο σύμπτωμα η έλλειψη προσοχής και η συναισθηματική αστάθεια επηρεάζουν αρκετά την ζωή των ανθρώπων και μειώνει την ποιότητα της.

Συναισθηματική απορρύθμιση 

Η έκφραση ακραίων συναισθημάτων ονομάζεται συναισθηματική απορρύθμιση και η σύγχρονη ψυχιατρική το παρομοιάζει με ένα είδος αντικατάστασης της σωματικής υπερκινητικότητας των παιδικών χρόνων με συναισθηματική «υπερκινητικότητα»- περισσότερο αστάθεια.

Η συναισθηματική απορρύθμιση αφορά θετικά και αρνητικά συναισθήματα, που βιώνονται σε μεγαλύτερο βάθος, σε σημείο που το άτομο να τα εκδηλώνει με ακραίο τρόπο, δηλαδή η εκδήλωση ενός θυμού μπορεί να γίνει συναισθηματικά σαν συγκλονισμός. Το ίδιο ισχύει και με τις εκδηλώσεις της χαράς που μπορεί να βιωθεί σε σημείο καταβολής και εξάντλησης.

Τα πιο πάνω συναισθήματα και οι εκδηλώσεις τους είναι πολύ λογικό να μην γίνονται κατανοητά από τους γύρω, έτσι που οποιαδήποτε κριτική στάση ή σχόλιο από το περιβάλλον να δημιουργεί στο άτομο που έχει το πρόβλημα αισθήματα ενοχής.

Ένα από τα βασικά θέματα της διαφορικής διάγνωσης είναι πως το θέμα της συναισθηματικής απορρύθμισης δεν ανήκει αποκλειστικά στην ΔΕΠΥ.

Αυτή παρατηρείται επίσης και σε αρκετές άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως:

• αγχώδεις διαταραχές
• διπολική διαταραχή
• διαταραχές διάθεσης
• διαταραχές προσωπικότητας
• διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)
• διαταραχή από χρήση ουσιών και άλλα. 

Συναισθηματική παρορμητικότητα

Η συναισθηματική παρορμητικότητα στη ΔΕΠΥ ταυτίζεται, συνυπάρχει και συμβαδίζει με τη συναισθηματική απορρύθμιση.

Ουσιαστικά, η παρορμητικότητα είναι επακόλουθο και συνέχεια των έντονων συναισθημάτων που μπορεί να οδηγήσουν σε παρορμητική συμπεριφορά.

Το άτομο σαν να μην συμμετάσχει με την λογική του στην παρορμητικές του πράξεις, για αυτό όταν γίνουν και μετά λυπάται και μετανιώνει για αυτό που συνέβηκε.

Εκείνο που χαρακτηρίζει την συναισθηματική παρορμητικότητα είναι:

• Έλλειψη αυτοελέγχου, που γίνεται αντιληπτή και από το ίδιο το άτομο.
• Επιθυμία για άμεση ανταμοιβή
• Επικρατεί το αίσθημα του ανικανοποίητου για ότι κάνει και ότι πάρει.
• Λήψη σημαντικών αποφάσεων χωρίς λογικό υπολογισμό των συνεπειών και των επακόλουθων επιπτώσεων.

Με λίγα λόγια η συναισθηματική παρορμητικότητα είναι όλες οι ξαφνικές, σχεδόν αυθόρμητες ενέργειες, ή σχόλια, ή λήψη αποφάσεων, που γίνονται σαν αποτέλεσμα της αδυναμίας ρύθμισης των συναισθημάτων.

Στα παιδιά αυτό εκδηλώνεται με την επιβολή των δικών τους όρων όταν παίζουν, ή αντιδρούν υπερβολικά όταν χάνουν ή όταν εκδηλώνουν χαρά όταν κερδίζουν στο παιγνίδι ή μιλάνε με άλλα παιδιά.

Στους ενήλικες αυτό εκδηλώνεται σαν

• αδυναμία καλής επικοινωνίας και συνεργασίας με άλλους στην εργασία ή στις διαπροσωπικές σχέσεις
• να έκφραση σκέψεων μεγαλοφώνως και γίνεται αντιληπτό πως προηγουμένως δεν πέρασαν καθόλου από την λογική τους κριτική
• αδικαιολόγητες αλλαγές στην διάθεση
• δυσκολία στην αντιμετώπιση του άγχους
• ανυπομονησία
• εμφάνιση ακραίων συμπεριφορών, σαν μια προσπάθεια ελέγχου των συναισθημάτων, όπως είναι η κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών
• αναβλητικότητα σαν τρόπος αποφυγής...

Η αναγνώριση όλων αυτών των χαρακτηριστικών, μπορούν να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση και γρήγορη παρέμβαση.

Είναι για αυτό που είναι πολύ βασικό για τον καθορισμό της σωστής διάγνωσης η λήψη καλού ιστορικού για την πιθανή εμφάνιση συμπτωμάτων ΔΕΠΥ και την εξέλιξη τους από την παιδική ηλικία.

Από εδώ θα εξαρτηθεί και η στρατηγική που θα χρησιμοποιηθεί για την αναζήτηση θεραπείας με την σωστή επιλογή φαρμάκων και ψυχοθεραπευτικής βοήθειας.