Όλοι βιώνουμε στιγμές όπου ο θυμός, η οργή και τα νεύρα μας ξεσπούν. Αυτό μπορεί να είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα παιδιών γύρω από την εφηβεία τους και νέων, αλλά δύσκολα μπορεί να κατανοηθεί όταν εκδηλώνονται αυτά σε ένα ενήλικα.

Η συναισθηματική ανωριμότητα συναντάται σε άτομα που δεν έχουν αναπτυγμένες συναισθηματικές ικανότητες που να τους βοηθούν να προσαρμόζονται στις δυσκολίες της ζωής και αυτό φαίνεται από την δυσκολία έκφρασης των συναισθημάτων με ώριμο τρόπο στην σωστή στιγμή.

Τα συμπτώματα της συναισθηματικής ανωριμότητας δείχνουν την αδυναμία του ατόμου να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του, των διαπροσωπικών και κοινωνικών του σχέσεων και μπορούν να αφορούν μερικά από τα ακόλουθα:

• Αδυναμία διαχείρισης συναισθημάτων: Αυτό εκδηλώνεται με υπερβολικές αντιδράσεις- φωνές , κραυγές θυμό που να μην αναλογεί με κανένα τρόπο στον βαθμό της πρόκλησης, στον χώρο και στον χρόνο που συμβαίνει.
• Μπορεί επίσης και ως αδυναμία κάποιος να καθησυχάσει τον εαυτό του και να τον ηρεμήσει σε δύσκολες στιγμές.
• Η έλλειψη συμπόνοιας προς τους άλλους δυσκολεύει το άτομο να κατανοήσει τις ανάγκες των και να συμπεριφερθεί ανάλογα και βγάζει στην επιφάνεια αρνητικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του που έχουν σχέση περισσότερο με αναισθησία, αναλγησία και εγωκεντρισμό, παρά καλοσύνη.

Ένα άλλο σύμπτωμα της ανωριμότητας είναι η αποφυγή οποιασδήποτε ευθύνης για ατυχίες και προσωπικά λάθη, τα οποία το άτομο δεν τα αναγνωρίζει σαν δικά του και αναζητά άλλους για να τα φορτώσει. Για να γίνει αυτό εφικτό η συμπεριφορά περιλαμβάνει δυστυχώς συμπλήρωση με ψέματα, κουτσομπολιά και κακεντρέχεια, που κάνουν όλα μαζί πιο δύσκολη την κατάσταση.

Από εδώ επηρεάζονται δυσμενώς η διατήρηση φιλικών και καλών σχέσεων, που μειώνει φυσιολογικά την αυτοεκτίμηση και οδηγεί το άτομο σε φαύλο κύκλο.

Το άτομο για να νοιώσει καλύτερα αναγκάζεται να βάλει τον εαυτό του σε μια συνεχή εξάρτηση από εξωτερικές επικυρώσεις, αναζήτηση έγκρισης, προσοχής και επιβεβαίωσης για το ορθό των πράξεων και των απόψεων του.

Η αδυναμία αυτή δημιουργεί ανικανότητα για επίλυση συγκρούσεων και όπως φαίνεται ο κύκλος κλείνει με την έλλειψη δεξιοτήτων προσαρμογής, όπου το άτομο δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει καταστάσεις άγχους ή αντιξοοτήτων και αντί να λύνονται προβλήματα όσο και αν προσπαθεί, προστίθενται και άλλα.

Αναζητώντας τις βασικές αιτίες για την εμφάνιση της συναισθηματικής ανωριμότητας λαμβάνονται υπόψη η γενετική προδιάθεση, οι προσωπικές εμπειρίες και τα βιώματα των παιδικών κα εφηβικών χρόνων και πολλοί περιβαλλοντικοί παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά.

Ανάμεσα σαυτά είναι και θέματα ψυχικής υγείας ( αγχώδης διαταραχή, κατάθλιψη, διαταραχή έλλειψης προσοχής και υπερκινητικότητας), παιδικά ψυχικά τραύματα, ανεκπλήρωτες συναισθηματικές ανάγκες, διαταραχές προσωπικότητας, νευρολογικά προβλήματα και διάφοροι πολιτιστικοί και κοινωνικοί παράγοντες.

Βασική όμως αιτία που την υπογραμμίζουμε ξεχωριστά είναι η έλλειψη συναισθηματικής εκπαίδευσης, δηλαδή σε κανένα στάδιο της προηγούμενης ζωής το άτομο δεν έτυχε εκπαίδευσης για κατανόηση και αποδοχή των συναισθημάτων που βιώνει την δεδομένη στιγμή και να τα εκφράζει.

Προσπάθεια για αλλαγή 

Για την διόρθωση της πιο πάνω κατάστασης ουδέποτε είναι αργά, αλλά χρειάζεται σκληρή δουλειά με τον εαυτό μας για να καλύψουμε τα κενά του παρελθόντος και να χτίσουμε μια υγιή και ώριμη συναισθηματική κατάσταση.

Από την αρχή πρέπει να καταλάβουμε πως αυτό είναι μια δεξιότητα, που χρειάζεται άσκηση και καλλιέργεια και οι αλλαγές θα εμφανίζονται σταδιακά μέσα στον χρόνο.

Αυτό είναι μια συνεχής πορεία που χρήζει υπομονής και ισχυρής θέλησης για αλλαγή, γιατί ακόμη και η αποτυχία είναι ένα μέρος της άσκησης, της διόρθωσης και της προσαρμογής για πιο αποτελεσματική προσωπική εξέλιξη.

Ένα μέρος της άσκησης για την ωρίμανση είναι με «περίεργο» τρόπο η αναζήτηση των αισθημάτων των άλλων προς εμάς. Μέσα από ερωτήσεις με ψύχραιμο τρόπο ενδιαφερόμαστε για το πως νοιώθουν οι άλλοι, ειδικά όταν προϋπήρχαν συγκρούσεις φιλονικίες ή απλές διαφωνίες...

Αυτό είναι πολύ βοηθητικό. Αντί να προσπαθούμε να διαβάσουμε την σκέψη του άλλου είναι καλύτερα να τον ρωτήσουμε ευθέως πως νοιώθει, πως αντιμετωπίζει μια κατάσταση, να καταλάβουμε πως νοιώθει, να δούμε και να συγκρίνουμε και εμείς πως νοιώθουμε και να προσαρμοστούμε ανάλογα.

Αυτό, μέσα από προβληματισμό μας βοηθά να κατανοήσουμε τον εαυτό μας.

Αυτός ο προβληματισμός μπορεί να καταγραφεί σε ένα σημειωματάριο. Μπορούμε ύστερα από μια συναισθηματική πρόκληση να καταγράψουμε ότι μας έλθει, για το τι νοιώθουμε. Ας το αφήσουμε έτσι και την επόμενη μέρα με την ησυχία μας ας το διαβάσουμε ξανά και να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί νοιώσαμε έτσι. Από εδώ αρχίζουμε να κρίνουμε τον εαυτό μας, πως σε τέτοιες καταστάσεις σκεφτόμαστε με ένα τρόπο, αλλά και πως νοιώθουμε ταυτόχρονα.

Δηλαδή κάτω από άλλη διαφορετική ψυχική διάθεση και κατάσταση κάνουμε απολογισμό για τα συναισθήματα που είχαμε ύστερα από μια κρίσιμη κατάσταση. Τώρα πιθανόν αυτά που γράψαμε να μας φαίνονται ακραίες καταστάσεις και να κάνουμε διορθώσεις, νοητικές και στο χαρτί.

Όταν πάλι τα δούμε μπορούμε μόνο να αναλογιστούμε τι θα συνέβαινε αν ανοίγαμε το στόμα μας τότε και τα εκφράζαμε.

Αυτό είναι μια πολύ πρακτική άσκηση, πολύ βοηθητική για διορθωτικές σκέψεις για το μέλλον.

Επίσης πολύ βοηθητικό είναι επίσης η ανάληψη ευθύνης. Ας διαλέξουμε κάτι που συμβαίνει στην ζωή μας, το οποίο κάτω από άλλες συνθήκες θα μας οδηγούσε να σιωπήσουμε, να μην πάρουμε θέση και να μην κάνουμε τίποτε, να τραπούμε σε φυγή και τώρα να θελήσουμε να φανούμε δυνατοί και να αναλάβουμε ευθύνη για την διεκπεραίωση του.

Ας καταγράφουμε συνέχεια και τα συναισθήματα που μας διακατέχουν σε όλα τα στάδια της εκπλήρωσης της αναληφθείσας ευθύνης.

Πριν όμως κάνουμε το πιο πάνω πολύ χρήσιμο θα ήταν να δούμε ποιες πραγματικά είναι οι ανάγκες μας και ποια είναι τα συναισθήματα μας απέναντι σαυτές.

Η κατανόηση των αναγκών μας σε αντιστοιχία με την δοκιμασία ελέγχου των συναισθηματων μας βοηθά στην άσκηση μας για ωρίμανση.

Αυτοί και πολλοί άλλοι τρόποι που μπορούμε μόνοι μας ή με την βοήθεια Λειτουργών Ψυχικής Υγείας να μας βοηθήσουν να κάνουμε πρόοδο στον τομέα της συναισθηματικής μας ωρίμανσης.

Το μόνο που χρειάζεται είναι μεθοδικότητα, επιμονή και εμμονή και ο χρόνος θα βάλει τα πράγματα στην θέση τους.

Όλα αυτά θα γίνουν. πάντα όμως, με την δική μας ενεργό συμμετοχή...