Η στέρηση είναι μια κατάσταση αντίδρασης του οργανισμού από την σταδιακή ή απότομη αφαίρεση των ουσιών τις οποίες έκανε χρήση για αρκετό χρονικό διάστημα και ο εγκέφαλος του έχει συνηθίσει με παθολογικό τρόπο στην χρήση τους.

Οι διάφορες ουσίες, ανάλογα με την ομάδα στην οποία ανήκουν δημιουργούν διαφορετική εξάρτηση – ψυχολογική ή σωματική ή και τις δύο ταυτόχρονα και από εδώ καθορίζεται και το είδος της στέρησης που θα εμφανιστεί σε περίπτωση που το άτομο που τις χρησιμοποιεί δεν τις προσφέρει πλέον στον οργανισμό του.

Επίσης από εδώ καθορίζεται και το είδος της θεραπείας που επιβάλλεται να γίνει για να μπορεί το εθισμένο άτονο να απελευθερωθεί από την παθολογική του σχέση με την ουσία.

Για παράδειγμα τα άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ, οπιούχων (κωδείνη, μορφίνη, ηρωίνη) σε όλες τους τις μορφές και βενζοδιαζεπινών (ηρεμιστικών και υπνωτικών φαρμάκων) παρουσιάζουν έντονη σωματική και ψυχολογική εξάρτηση.

Η εξάρτηση από βενζοδιαζεπίνες χρήζει ειδικής προσοχής και ανάλογα με το είδος του φαρμάκου, της δοσολογίας του και του χρονικού διαστήματος που έγινε η κατάχρηση του, γίνεται η ανάλογη θεραπευτική παρέμβαση.

ΑΠΟΤΟΞΙΝΩΣΗ

Για όλα τα πιο πάνω για να προχωρήσει κάποιος στην θεραπεία χρειάζεται σαν πρώτο στάδιο την αποτοξίνωση.

Αποτοξίνωση σημαίνει σταδιακή ή απότομη διακοπή της εξαρτητικής ουσίας και ταυτόχρονη χορήγηση ψυχοτρόπων φαρμάκων για κάλυψη των στερητικών, εξασφάλιση ύπνου και παροχής άλλης υποστηρικτικής για την υγεία θεραπείας.

Η αποτοξίνωση μπορεί να γίνει σε Πρόγραμμα εσωτερικής παραμονής, δηλαδή παραμονή σε κλινική και παρακολούθηση από γιατρό , ή σε Πρόγραμμα εξωτερικής παρακολούθησης, που σημαίνει πως ο θεραπευόμενος παραμένει στο σπίτι και πάλι κάτω από την επίβλεψη γιατρού εφαρμόζει το ίδιο πρόγραμμα.

Η απόφαση για την επιλογή του είδους του προγράμματος γίνεται από τον γιατρό και τον θεραπευόμενο, αφού ληφθούν υπόψη η σοβαρότητα και το είδος της εξάρτησης, οι πιθανές επιπλοκές και ο τρόπος αντιμετώπισης τους, αλλά λαμβάνεται επίσης πολύ σοβαρά η θέληση και η άποψη  του θεραπευόμενου.

ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ

Το επόμενο στάδιο είναι η ψυχολογική στήριξη, η απεξάρτηση.

Αυτό περιλαμβάνει ατομικές ή ομαδικές συναντήσεις με σκοπό την αναγνώριση και αποδοχή του προβλήματος και ατσάλωμα της θέλησης για συνεχή και σθεναρή αντίσταση στο κάλεσμα του εθισμένου οργανισμού για συνέχιση της χρήσης.

Η χρήση άλλων ουσιών όπως η κοκαίνη και αμφεταμίνες η εξάρτηση είναι κυρίως ψυχολογική και τα φαινόμενα της στέρησης βρίσκονται περισσότερο στο ψυχικό τομέα.

Η αντιμετώπιση των στερητικών συμπτωμάτων μπορεί να γίνει σε Πρόγραμμα Εσωτερικής ή Εξωτερικής Διαμονής.

Η παρουσία ψυχικών φαινομένων αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά και δίνεται όμως πολύ μεγάλη έμφαση στην ψυχολογική απεξάρτηση.

Η κατάχρηση κάνναβης σε ένα σχετικά μικρό ποσοστό των χρηστών οδηγεί σε ψυχωσικού τύπου συμπτωματολογία, που αντιμετωπίζεται κυρίως σε προγράμματα εξωτερικής παραμονής και ψυχολογικής στήριξης.

Τα άλλα επακόλουθα της κατάχρησης κάνναβης, που είναι η απώλεια ενδιαφερόντων, η απάθεια, η έλλειψη συγκέντρωσης, η κατάθλιψη, το άγχος, η αϋπνία αντιμετωπίζονται τόσο φαρμακευτικά, όσο και μέσω της ψυχολογικής στήριξης και βοήθειας.

Πολύ σπάνια, αλλά παρατηρούνται σε χρόνιους χρήστες σωματικά στερητικά προβλήματα που αντιμετωπίζονται ανάλογα.

Ουσίες όπως το GBL δημιουργούν σωματική και ψυχολογική εξάρτηση και ανάλογη είναι και η αντιμετώπιση τους.

Η κατάχρηση LSD, Magic Mushrooms και άλλων ψυχοδιεγερτικών ουσιών οδηγεί σε έντονα ψυχικά φαινόμενα- ψύχωση- και σχεδόν πάντοτε απαιτείται θεραπεία εσωτερικής παραμονής για αποτελεσματική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Το κάπνισμα τσιγάρου δημιουργεί ήπια σωματική εξάρτηση και έντονη ψυχολογική εξάρτηση.

Εδώ μιλούμε για εθισμό στο κάπνισμα που δεν περιλαμβάνει μόνο την σχέση νικοτίνης – κυττάρων του εγκεφάλου, αλλά όλη την διαδικασία ενασχόλησης γύρω από την τελετουργία του καπνίσματος. Δηλαδή από την ώρα που κάποιος αντιλαμβάνεται πως δεν έχει τσιγάρα, την αγορά τους την διαφύλαξη τους, το άναμμα, το ρούφηγμα και ο συνδυασμός με άλλες ταυτόχρονες δραστηριότητες, όπως είναι η κατανάλωση καφέ, το τηλέφωνο, το οδήγημα, το διάβασμα κλπ, που μετατρέπονται σε αυτοματισμό.

Εδώ είναι και η δυσκολία των καπνιστών να απελευθερωθούν από τον εθισμό τους. Δεν αρκεί μόνο να εξασφαλιστεί ένα φάρμακο που να μειώνει την επιθυμία ή άλλο που να παίζει τον ρόλο του υποκατάστατου της νικοτίνης ( έμπλαστρα ή ηλεκτρονικό τσιγάρο).

Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα και να υπάρχουν πολλά κίνητρα που να ενδυναμώσουν την θέληση για απεξάρτηση και να ωθηθεί το άτομο να απελευθερωθεί από αυτό τον εθισμό.

ΣΤΕΡΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

Το σύνολο των στερητικών συμπτωμάτων ονομάζεται στερητικό σύνδρομο.

Πιο κάτω θα περιγράψουμε μερικά από τα κυριότερα στερητικά που παρατηρούνται ύστερα από αφαίρεση κάποια ουσίας.

Απόσυρση αλκοόλ

Η πλειοψηφία των εθισμένων ατόμων στο αλκοόλ αρχίζουν να νοιώθουν τα πρώτα συμπτώματα στέρησης περίπου 12-24 ώρες μετά το τελευταίο ποτό τους.

Αυτά περιλαμβάνουν ανησυχία, δυσκολία συγκέντρωσης, δυσκολία στον ύπνο, αλλαγή της ψυχικής διάθεσης, δυσφορία και τρόμος στα χέρια και στο σώμα.

Ο τρόμος μπορεί να συνοδεύεται από ταχυκαρδία, ανορεξία και ένταση.

Μετά από 24-72 ώρες, το αλκοολικό μπορεί να έχει ρούμι ταιριάζει (δηλ., Γενικευμένες κρίσεις).

Το Delirium tremens (DT) αρχίζει 3-5 ημέρες μετά το τελευταίο ποτό. Το DT χαρακτηρίζεται από αποπροσανατολισμό, πυρετό και οπτικές ψευδαισθήσεις.

Η απόσυρση DT ή η συμπτωματική απόσυρση αλκοόλ είναι ιατρική κατάσταση έκτακτης ανάγκης και θα πρέπει να γίνεται σε νοσοκομειακή περίθαλψη.

Απόσυρση οπιοειδών

Τα συμπτώματα απόσυρσης από οπιοειδή μπορεί να αρχίσουν μόλις λίγες ώρες μετά την τελευταία χρήση.

Η έναρξη της απόσυρσης μπορεί να καθυστερήσει σε ασθενείς που κάνουν χρήση οπιούχων μακράς δράσης.

Μαζί με μια ισχυρή λαχτάρα για το φάρμακο, η απόσυρση των οπιοειδών προκαλεί χασμουρητό, δάκρυα, διάρροια, κοιλιακές κράμπες, πείραξη και ρινόρροια.

Τα συμπτώματα της απόσυρσης συνήθως κορυφώνουν περίπου 48 ώρες και πάλι σε 72 ώρες.

Η απόσυρση συνήθως υποχωρεί μετά από 1 εβδομάδα, αλλά μερικοί εξαρτημένοι χρήστες μπορεί να έχουν ήπια συμπτώματα για έως και 6 μήνες.

Αν και είναι φυσικά άβολα, η απόσυρση οπιοειδών δεν είναι απειλητική για τη ζωή.

Αφαίρεση αμφεταμίνης

Η απόσυρση είναι αρκετά ήπια.

Οι ασθενείς μπορεί να παραπονούνται για κατάθλιψη, αυξημένη όρεξη, κράμπες στην κοιλιά, διάρροια και πονοκέφαλο.

Απόσυρση κοκαΐνης και παραισθησιογόνου

Η κοκαΐνη και τα παραισθησιογόνα δεν έχουν τυπικό μοτίβο απόσυρσης.

Αυτά τα φάρμακα θεωρούνται ψυχολογικά εθιστικά και όχι σωματικά εθιστικά.

Βενζοδιαζεπίνη και άλλη απόσυρση του κατασταλτικού του ΚΝΣ

Η διακοπή της παρατεταμένης χρήσης ή κατάχρησης υψηλών δόσεων κατασταλτικών του ΚΝΣ μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά συμπτώματα απόσυρσης.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διέγερση του κεντρικού νευρικού συστήματος έως το σημείο των μεγάλων επιληπτικών κρίσεων.

Οι βενζοδιαζεπίνες είναι το φάρμακο επιλογής για επιληπτικές κρίσεις απόσυρσης.

Χαλαρά συμπτώματα όπως ανησυχία, ανησυχία και αϋπνία είναι πιο συνηθισμένα.