Παρόλο που στην Κύπρο δεν υπάρχουν ακριβή στατιστικά στοιχεία η καθημερινή μας εμπειρία με τα προβλήματα της νόσησης με ψυχικές διαταραχές δείχνει πως πολύ πάνω από εκατό παιδιά στην εφηβεία και στα πρώτα χρόνια της νιότης τους νοσούν για πρώτη φορά κάθε χρόνο από βαριές ψυχικές διαταραχές, δηλαδή ψύχωση.

Αυτές καθορίζουν ασθένειες που είναι πιο κατανοητές με τις ονομασίες Σχιζοφρένεια, , μανιοκατάθλιψη, ψυχωσική διαταραχή οφειλόμενη στην χρήση ουσιών και άλλα.

Στις καταστάσεις αυτές το άτομο χωρίς να το αντιλαμβάνεται το ίδιο μεταφέρεται σε μια άλλη πραγματικότητα, την οποία βιώνει από μόνος του σαν αληθινή και οποιαδήποτε πληροφορία ή άποψη που δεν συμπίπτει με την δική του, τότε απορρίπτεται από τον ίδιο.

Σε κατάσταση ανασφάλειας και απώλειας του ελέγχου της πραγματικότητας και απειλής από τις ίδιες του τις ιδέες, που μπορεί να είναι η ανάπτυξη της βεβαιότητας πως κάποιος σκέφτεται το κακό του, τον καταδιώκει, πως του μεταφέρει άσχημες σκέψεις, πως του διαβάζουν τις σκέψεις του, πως κάποιος τον παρακολουθεί ή μπορεί να ακούει φωνές που του μιλούν, τον βρίζουν, τον διατάσσουν να κάνει διάφορα πράγματα, ή του δίνουν ην εντύπωση πως είναι παντοδύναμος, πως έχει πλούτη και μπορεί όλα τα προβλήματα να τα λύσει, να βλέπει οπτασίες να περιφέρονται γύρω του και πολλά άλλα μπορεί να γίνει επικίνδυνος προς τον εαυτό του ή προς τους άλλους.

Όταν υπάρχουν όλα ή μέρος των πιο πάνω σίγουρα το άτομο είναι ανήσυχο, δεν μπορεί να κοιμηθεί καλά, ούτε τρέφεται καλά, δεν φροντίζει πλέον τον εαυτό του, δεν είναι σε θέση να διατηρήσει σταθερές φιλικές σχέσεις, δεν μπορεί να είναι συνεπής σε εργασιακές, σχολικές, ή οικογενειακές του υποχρεώσεις και σε λίγο βρίσκεται σε ψηλά επίπεδα σύγχυσης, που τον αποδιοργανώνουν σαν προσωπικότητα και παραμένει αβοήθητος και έρμαιο των παρανοϊκών του ιδεών.

Και όλα αυτά συμβαίνουν και αυτός είναι απόλυτα πεπεισμένος πως αυτά που νοιώθει είναι πραγματικά και όλοι οι υπόλοιποι έχουν πρόβλημα και αυτός όχι.

Τα πιο πάνω εμφανίζονται στα παιδιά και στους έφηβους σταδιακά, δεν έρχονται απότομα και μπορεί να χρειαστεί να περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα η οικογένεια να τα δει όχι σαν προβλήματα της εφηβείας, ή των δυσκολιών προσαρμογής του σε διάφορες αλλαγές στην ζωή και να αντιληφθεί πως υπάρχει θέμα ψυχοπαθολογίας- δηλαδή πάθησης της ψυχικής του υγείας.

Το θέμα είναι πως όσο πιο νωρίς γίνει κατανοητό και αναζητηθεί βοήθεια τόσο το καλύτερο.

Είναι γιαυτο που η ψυχο-εκπαίδευση, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της οικογένειας συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση και η πρόγνωση για εξέλιξη της νόσου είναι πολύ καλύτερη.

Πρόληψη

Το σημείο αυτό είναι το πιο αδύνατο στον τόπο μας.

Με την εφαρμογή του ΓΕΣΥ με σωστή εκπαίδευση και επιμόρφωση των Γενικών Γιατρών και πολλών άλλων ειδικοτήτων της παραϊτρικής επιστήμης ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης της πρόληψης μπορεί να καλυφθεί.

Αυτό πετυχαίνεται γιατί η πρώτη επαφή, τόσο του ατόμου που πάσχει, αλλά και των δικών του γίνεται με τις πιο πάνω ειδικότητες και αν αυτοί έχουν τις αναγκαίες γνώσεις για να αντιληφθούν το πρόβλημα και τις ικανότητες παρέμβασης θα μπορούσαν κάλλιστα να βοηθήσουν την οικογένεια, έγκαιρα και σωστά και μαζί να μεθοδεύσουν στην αναζήτηση εξειδικευμένης ευθύνης για θεραπεία.

Αν η κοινωνία μας θελήσει επίσης έγκαιρα να λύνει τα κοινωνικά της προβλήματα θα πρέπει οπωσδήποτε να στρέψει την προσοχή της στην πρόληψη.

Ήδη υπάρχουν εκατοντάδες Σύμβουλοι Ψυχολόγοι, Κοινωνιολόγοι, Κοινωνικοί Λειτουργοί , Νοσηλευτές, που με σχετική προετοιμασία θα μπορούσαν να στελεχώσουν περιφερειακά και επαρχιακά Κοινοτικά Κέντρα Πρόληψης και με την βοήθεια τα τοπικής αυτοδιοίκησης θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σοβαρό ρόλο στην Πρόληψη. Σαυτή περιλαμβάνονται και οι Εθισμοί, που είναι αναπόσπαστο μέρος της Πρόληψης της Ψυχικής Υγείας.

Με την δημιουργία πολυθεματικών ομάδων, μέσα από κοινοτικά προγράμματα, μακριά από γραφειοκρατικές διαδικασίες πολύ πιο εύκολα θα μπορούσε να γίνει η πρώτη επαφή. Από εκεί μπορούν να γίνουν συναντήσεις στο σπίτι, στην γειτονιά, στο σχολείο, στην εργασία, με τους φίλους κάποιου που έχει πρόβλημα, να δοθεί ανάλογη ψυχολογική στήριξη και αν απαιτείται και φαρμακοθεραπεία και να τον επαναφέρουν στην πριν της εκδήλωσης της νόσου κατάστασης του....

Αυτό είναι ένα πολύ αποτελεσματικό μοντέλο πρόληψης που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες της Δύσης και η Ελλάδα βρίσκεται στον δρόμο της θεσμοθέτησης του.

Στις βαριές ψυχικές διαταραχές η μακροχρόνια πρόβλεψη για την πορεία τους είναι σχεδόν αδύνατη γιατί οι παράγοντες για την ύπαρξη τους είναι πάρα πολλοί.

Σε πολλές από αυτές δεν υπάρχει ακριβής εξήγηση της αιτιοπαθογένεσης- δηλαδή ποια είναι η αιτία που εμφανίζονται και υπάρχουν. Η επιστήμη μελετά την γενετική τους προέλευση, τον ρόλο της συνεχούς επίδρασης του στρες στον ψυχισμό των ανθρώπων, τις περιγεννητικές επιπλοκές, την ανεξέλεγκτη και για χρόνια κακοποίηση σε όλες της τις μορφές που δέχεται ένα παιδί στην παιδική του ηλικία και την βλαβερή για τον εγκέφαλο, επίδραση της κατάχρήσης ουσιών εξάρτησης.

Ένας νέος 15 χρονών που κάνει καθημερινή κατάχρηση κάνναβης έχει τέσσερεις φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσει ψυχωσικό επεισόδιο αργότερα στην ζωή του.

Να αφήσουμε πως όλοι όσοι κάνουν κατάχρηση κοκαΐνης και μεθαμφεταμίνες (CRYSTAL ICE) σε συνδυασμό με αλκοόλ και με άλλες νεοφερμένες ουσίες και κάτω από άλλες συνθήκες είναι υποψήφιοι για εκδήλωση ψύχωσης...

Όπως αντιλαμβανόμαστε το θέμα της πρόληψης σε όλα τα επίπεδα είναι η σωτήρια λύση και ο καθένας μας προσπαθώντας να σώσει τα παιδιά και την οικογένεια του πρέπει να την προωθήσει...