Η τηλεργασία, η δουλειά δηλαδή από το σπίτι μέσω ίντερνετ και άλλων μέσων ήλθε στην ζωή μας απότομα και αναγκαστικά, Αυτό επιβλήθηκε κατά κάποιο τρόπο λόγω του κορονοϊού και της ανάγκης της κοινωνικής αποστασιοποίησης για αποφυγή της διάδοσης της μόλυνσης.

Η εφαρμογή της δηλαδή δεν ήταν μια νομοτελειακή εξέλιξη των εργασιακών σχέσεων ή της προόδου του σύγχρονου μάρκετιγκ ή παραγωγής, που κάποια μέρα σταδιακά θα εφαρμοζόταν.  

Είναι για αυτό που η ξαφνική αυτή μεταλλαγή βρήκε απροετοίμαστο το εργατικό δυναμικό όλου του κόσμου, τόσο από την πλευρά των τεχνολογικών γνώσεων, αλλά κυρίως από ψυχολογικής πλευράς.

Αυτό που απαιτείται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η γρήγορη προσαρμογή στο νέο τρόπο εργασίας και η απόδειξη της διατήρησης ή αύξησης της παραγωγικότητας με εντελώς άλλα πλέον μέσα και τρόπους.

Όλα αυτά αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο από άντρες και γυναίκες, νέους, μεσήλικες ή υπερήλικες, παντρεμένους ή ελεύθερους, κατοίκους πόλης ή χωριού, από άτομα που ζουν μακριά ή κοντά στον εργασιακό χώρο, άτομα με μακροχρόνια πείρα ή νέους στο επάγγελμα, από άτομα που είχαν πείρα στα ηλεκτρονικά και άλλους που τώρα γνωρίζονται με το κομπιούτερ το skype, το zoοm  και πολλά άλλα.

Οι πιο πάνω παράγοντες, όπως και πολλές άλλες ιδιαιτερότητες, είναι κατανοητό πως απαιτούν υπερβολικά μεγάλες προσαρμοστικές ικανότητες για επιβίωση στις νέες αυτές καταστάσεις.

Αν ληφθούν δε υπόψη και η διαφορετικότητα της προσωπικότητας του καθενός, οι εμπειρίες του από την ζωή και την εργασία ή και στις ανθρώπινες και εργασιακές σχέσεις μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο δύσκολο είναι να γίνει η μετάβαση στην τηλεργασία.

Τι είναι αυτό που  χαρακτηρίζει την δουλειά με υπολογιστή από το σπίτι;

• Απώλεια της άμεσης προσωπικής επαφής (πρόσωπο με πρόσωπο) με συναδέλφους, προϊστάμενους, υφιστάμενους και με πελάτες.
• Αλλαγή της καθημερινής ρουτίνας
• Αλλαγή ρόλων στο σπίτι
• Έλλειψη προσωπικής βοήθειας από συναδέλφους
• Δυσκολία προσαρμογής από το χώρο κατοικίας σε χώρο εργασίας
• Μη χρήση με άνεση της γλώσσας του σώματος
• Αλλαγή του τρόπου παρουσίασης και αξιολόγησης της εργασίας.Χάνεται η ομάδα. Η ευθύνη για την διεκπεραίωση της εργασίας γίνεται ατομική.
• Δυσκολία στον καταμερισμό του ιδιωτικού χρόνου και του χρόνου εργασίας
• Ελλειψη ψυχικής στήριξης από το εργασιακό περιβάλλον.

Και πολλά άλλα που μπορεί να δημιουργούν κάποιου είδους ψυχική δυσφορία.

Η μεγαλύτερη όμως δυσκολία είναι πως ο τρόπος της επικοινωνίας με την στέρηση της φυσικής  προσωπικής επαφής σε ένα συγκεκριμένο χώρο, όπου η σκηνή και οι ρόλοι είναι προκαθορισμένοι και οποιαδήποτε αλλαγή στο σενάριο ή στους ρόλους, φαίνεται αμέσως. Αυτό γεννά άγχος και ψυχική κατάπτωση.

Η εξ’ αποστάσεως εργασία δεν δίνει την ευκαιρία στους προϊσταμένους και συναδέλφους να αντιληφθούν έγκαιρα τα σημάδια αυτής της ψυχικής έντασης και  δυσφορίας, να τα επισημάνουν, να συζητηθούν αν όντως αυτά είναι προϊόν της εργασίας ή άλλης αιτιολογίας και να βρεθούν λύσεις.

H ευθύνη πέφτει στο ίδιο το άτομο ή στο άμεσο του περιβάλλον, αν υπάρχει, να αντιληφθούν την ύπαρξη της δυσφορίας αυτής, να την αποδεχτούν και να αναζητήσουν τρόπους για την μη εξέλιξη της σε κατάθλιψη ή άλλη ψυχική διαταραχή.

Αυτό είναι το πιο δύσκολο σημείο της όλης υπόθεσης γιατί το ίδιο το άτομο είναι σχεδόν αδύνατο να αντιληφθεί την διαφορά, γιατί βιώνει όλο το άγχος, το οποίο θεωρεί πολύ φυσιολογικό και δεν μπορεί να δει και να αντιληφθεί την αλλαγή στην συμπεριφορά του στην εξωτερική του εμφάνιση και πολλά άλλα που δείχνουν την ύπαρξη προβλήματος.

Απο εδώ απουσιάζει ακόμη και αυτή η φιλική και συναδελφική νουθεσία που θα δεχτεί κάποιος από το περιβάλλον για να δώσει προσοχή σε όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω από την συναισθηματική του κατάσταση και να ζητήσει βοήθεια.

Όλα αυτά είναι τα αρνητικά της εξ’ αποστάσεως εργασία, τα οποία ο σύγχρονος άνθρωπος θα πρέπει να τα μελετήσει, να προσαρμοστεί και να τα αντιμετωπίσει για να μπορεί να συνεχίσει την ζωή του.

Υπάρχουν λύσεις

Είναι για αυτό που λέμε πως ακόμη και με όλα τα αρνητικά που αναφέραμε πιο πάνω υπάρχουν ακόμη και θετικά σημεία όπου, μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο.

Θα πρέπει να δούμε με αρκετή λεπτομέρεια τον νέο τρόπο επικοινωνίας και να δώσουμε έμφαση στην Μη λεκτική επικοινωνία του κάθε υφισταμένου ή συναδέλφου.

Δηλαδή οι αλλαγές μπορούν να φανούν στην γλώσσα του σώματος και στην καθημερινή του συμπεριφορά.

Φυσικά ο κάθε άνθρωπος έχει την δική του προσωπικότητα και διαφορετικό τρόπο εκδήλωσης των λεκτικών και μη λεκτικών μηνυμάτων προς τους τριγύρω του. Ακριβώς εδώ είναι που το εργασιακό περιβάλλον και ειδικά ο προϊστάμενος που γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο τον κάθε συνεργάτη του θα πρέπει να εμβαθύνει.

Δηλαδή η παρατήρηση της διαφοράς θα μπορεί να γίνει μόνο από άτομα που γνωρίζουν καλά κάποιο άλλο, ( για αυτό μιλούμε πως είναι πρώτιστα έργο του προϊσταμένου, που φροντίζει όπως η ομάδα του να εργάζεται καλά και να αποδίδει ικανοποιητικά, έστω και από μακριά ) που γνωρίζουν  την εξωτερική  του εμφάνιση, ξεχωρίζουν την φωνή του και τον τόνο της, τις χειρονομίες του, την εκφραστικότητα του προσώπου, τον τρόπο και τον χρόνο αντίδρασης σε θέματα που τον θίγουν ή δεν συμφωνεί με αυτά και πολλά άλλα.

Για ένα προϊστάμενο που γνωρίζει με ποιο τρόπο ο υφιστάμενος δέχεται την ανάθεση μιας νέας δουλειάς ή καθήκοντος και τις αντιδράσεις του, ακόμη και τον τρόπο αποφυγής ανάληψης ευθύνης για εκτέλεση μιας εντολής, πότε καταφεύγει σε απουσίες, ή παρουσιάζει αργοπορίες ή αναβολές στην εκτέλεση τους, αυτό και στην εικονική πραγματικότητα δεν θα διαφέρει και πολύ από την ζωντανή πραγματικότητα και άμεσα μπορεί να γίνει κατανοητό από το περιβάλλον ότι υπάρχει σημαντική διαφορά στην συμπεριφορά.

Η τηλεδιάσκεψη, η βιντεόκληση, το τηλέφωνο, η γλώσσα που χρησιμοποιούμε σε ένα ηλεκτρονικό μήνυμα, η διαμόρφωση του μηνύματος ( αν για παράδειγμα πριν γράφαμε με πιο πολλές λεπτομέρειες και τελειώναμε με πιο ευγενικό τρόπο και τώρα απαντούμε μονολεκτικά και τα γραπτά μας είναι χωρίς συναίσθημα) το χρονικό διάστημα που απαντάμε σε μια κλήση ή σε ένα μήνυμα από όλα τα μέσα φέρουν την υπογραφή της προσωπικότητας του καθενός από εμάς και η ύπαρξη ψυχικής δυσφορίας αμέσως μπορεί να γίνει αντιληπτή από τους άλλους, όπως και εμείς μπορούμε να δούμε την διαφορά σε άλλους.

Το επόμενο βήμα, αν θέλουμε να βοηθήσουμε, αν είδαμε κάποια διαφορά στην συμπεριφορά ατόμου ή ατόμων του εργασιακού μας περιβάλλοντος, είναι η συχνή προσωπική συνομιλία με το άτομο ή με την ομάδα των εργαζομένων που εργαζόμαστε. 

Με την συχνή μας επαφή, βιντεοκλήσεις ή τηλεφωνικές κλήσεις και με την ερώτηση «πως νοιώθετε σήμερα» και τον σχολιασμό της καθημερινότητας και άλλων θεμάτων μη άμεσα συνδεδεμένων με την εργασία, ειδικά σε ατομικές επαφές και συζητήσεις μπορεί να δοθεί η ευκαιρία στο ίδιο το άτομο να ξανοιχτεί και να μιλήσει αυτό που βιώνει και νοιώθει.

Η προώθηση ομαδικών βιντεοκλήσεων βοηθά τους εργαζόμενους σε μια επιχείρηση να διατηρήσουν το ομαδικό πνεύμα, ενισχύει το αίσθημα της ασφάλειας πως ακούγονται οι απόψεις τους και υποστηρίζονται από την ιεραρχία και τους υπόλοιπους. Αυτό ενισχύει επίσης στις δύσκολες εξ’ αποστάσεως συνθήκες εργασίας το αίσθημα της αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, τόσο προληπτικά για να μην παρουσιαστεί η ψυχολογική δυσφορία, όσο και θεραπευτικά αν αυτή εμφανιστεί.

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω λέμε πως αν νοιαζόμαστε για τα μέλη της εργασιακής μας ομάδας και αν θέλουμε να προστατεύσουμε την ψυχική τους ευημερία και την δική μας πρέπει να έχουμε υπόψη τα ακόλουθα και να τα εφαρμόζουμε:

Πρόληψη- σημαίνει οτιδήποτε που κάνουμε για να διατηρήσει η ομάδα την ψυχική της υγεία

Παρέμβαση- σημαίνει ότι κάποιος αποφασίζει να αρχίσει συνομιλία με κάποιο άτομο της ομάδας που υπάρχει η πεποίθηση πως έχει αλλαγές στην διάθεση και στην συμπεριφορά

Προστασία – Αφού γίνει η διαπίστωση πως υπάρχει  κάποιο πρόβλημα και αυτό είναι κατανοητό και αποδεκτό από το ίδιο άτομο εφαρμόζεται από όλους μια πολιτική ειδικής προστατευτικής συμπεριφοράς προς το άτομο με το πρόβλημα.

Θεραπεία- Νουθεσία, σε περίπτωση κοινής διαπίστωσης πως υπάρχει επιδείνωση και πως όλα τα προστατευτικά μέτρα συμπαράστασης δεν αποδίδουν, το ίδιο το άτομο να αποφασίσει να ζητήσει εξειδικευμένη ψυχιατρική βοήθεια.

Μπορεί τέλος, η εικονική πραγματικότητα να μας κρατεί μακριά τον ένα από τον άλλο, αλλά παραμένουνε άνθρωποι, συναισθηματικά είμαστε πολύ κοντά ο ένας στον άλλο και η βοήθεια μας πρέπει να είναι άμεση γιατί όπως λέει και η παροιμία «ο καλός φίλος στην ανάγκη φαίνεται».