Η κοινωνική αγχώδης διαταραχή ή αλλιώς κοινωνική φοβία, αφορά την περίπτωση όπου το άτομο αισθάνεται ένα έντονο φόβο ή έντονη δυσφορία όταν πρέπει να εκτεθεί σε
διάφορες κοινωνικές καταστάσεις. Μια τέτοια κατάσταση μπορεί να αφορά την περίπτωση που το άτομο πρέπει να συμμετέχει σε μια συνομιλία, ιδιαίτερα όταν δεν γνωρίζει το συνομιλητή του. Σε μια άλλη περίπτωση το άτομο μπορεί ακόμα και να αρνηθεί μια πρόταση για δείπνο γιατί φοβάται ότι θα τον παρακολουθούν καθώς τρώει.
Με άλλα λόγια, το άτομο αισθάνεται άγχος εξαιτίας της ανησυχίας του ότι θα μπει σε λεπτομερής εξέταση και αρνητική εκτίμηση από τους γύρω του. Η κοινωνική αγχώδης διαταραχή εμποδίζει την κοινωνική ζωή του ατόμου, αφού θεωρεί ότι στις κοινωνικές του συναναστροφές γίνεται το επίκεντρο της προσοχής και οι γύρω του θα σχολιάσουν αρνητικά την παρουσία του, πράγμα που κάνει το άτομο να αισθάνεται άβολα και να καταβάλλεται από έντονο άγχος.
Τα πιο πάνω είναι κάποιες σκέψεις όπως και συναισθήματα τα οποία κατά καιρούς έχουν περάσει από το μυαλό μας. Ωστόσο, στην περίπτωση της διαταραχής αυτής οι σκέψεις και τα συναισθήματα αυτά γίνονται πάντα σε όλες τις κοινωνικές επαφές.
Ακούγοντας το ορισμό αυτό, μπορεί κάποιος να σκεφτεί ότι η κοινωνική αγχώδης διαταραχή μοιάζει με την περίπτωση του ατόμου που ντρέπεται. Η διαφορά όμως είναι ότι στην περίπτωση της αγχώδους διαταραχής τα άτομα δεν αισθάνονται απλά άβολα όπως τα ντροπαλά άτομα αλλά βιώνουν και σωματικές ενοχλήσεις όπως τάση για εμετό. Επιπλέον τα άτομα αυτά θα αποφύγουν καταστάσεις που θα είναι το επίκεντρο της προσοχής όπως σε μια σημαντική παρουσίαση στο πανεπιστήμιο ενώ αυτό δεν συμβαίνει στα ντροπαλά άτομα. Τα άτομα με κοινωνική αγχώδης διαταραχή δεν αισθάνονται ντροπή στις προσωπικές τους σχέσεις, αλλά κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες.
Η
διαταραχή αυτή εμφανίζεται στο 13%, είναι η συχνότερη αγχώδης διαταραχής και
βρίσκεται στην Τρίτη θέση ανάμεσα στις ψυχικές διαταραχές.
Η έναρξη του
προβλήματος σχετίζεται με ένα τραυματικό γεγονός. Ο μηχανισμός μέσω του οποίου
αναπτύχθηκε και συντηρείται η διαταραχή αυτή είναι ο εξής: το άτομο
εκτιθέμενο μπροστά σε κοινό ένιωσε να
υποτιμάται και να γελοιοποιείται από κάποιον με αποτέλεσμα να βιώσει έντονο
άγχος και δυσάρεστα συναισθήματα και από τότε το άτομο αποφεύγει παρόμοιες
καταστάσεις. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν έχει σημασία αν το άλλο άτομο πρόσβαλε
πράγματι το άτομο ή αν το άτομο θεώρησε ότι η άλλοι σκέφτονται υποτιμητικά γι’
αυτό. Σημασία έχει πως το άτομο αξιολόγησε το γεγονός αυτό. Βραχυπρόθεσμα η
αποφυγή δημιουργεί θετικές συνέπειες στο άτομο, σταδιακά όμως η αντίληψη ότι η
ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει σε τέτοιες περιπτώσεις ενισχύεται.
Στην περίπτωση που η
κοινωνική αγχώδης διαταραχής είναι αποτέλεσμα «μίμησης προτύπου», δηλαδή ένα
σημαντικό πρόσωπο λειτούργησε ως πρότυπο, το άτομο έμαθε να φοβάται κάποιες
κοινωνικές κατάστασης παρατηρώντας σε πρώτο στάδιο τις αντιδράσεις άλλων ατόμων
και στο δεύτερο στάδιο το άτομο υιοθετεί τις αντιλήψεις που στηρίζουν τις
συμπεριφορές τους.
Στην
περίπτωση που το άτομο έρθει αντιμέτωπο με συνθήκες που προκαλούν την διαταραχή
εμφανίζει σωματικά συμπτώματα: ναυτία, τάση για εμετό, κόμπο στο λαιμό, συχνοουρία, ταχυπαλμία, στομαχικά προβλήματα, αρρυθμία, αδυναμία ελέγχου της αναπνοής, πάγωμα των μυών του προσώπου, εφίδρωση, τσιμπήματα στα χέρια και στις παλάμες. Αυτά
τα συμπτώματα με την σειρά τους προκαλούν συναισθηματικά προβλήματα όπως μοναξιά και απομόνωση.
Όσον αφορά την αντιμετώπιση της κοινωνικής αγχώδης διαταραχής γίνεται με συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και ψυχολογικής στήριξης.