Από τον Δείκτη Επικράτησης Μολυσματικών Ασθενειών σε Ενδοφλέβιους Χρήστες (ΧΕΝ) της Ετήσιας Ανασκόπησης  της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, παραθέτουμε τις πιο κάτω πληροφορίες αναφορικά με την Ηπατίτιδα. 

Ο δείκτης επικράτησης μολυσματικών ασθενειών σε ενδοφλέβιους χρήστες αφορά στην εκτίμηση των επιπέδων της μόλυνσης από Ηπατίτιδα Β και Γ και HIV σε ενδοφλέβιους χρήστες. 

Παρά το γεγονός ότι περίπου 1 στους 4 χρήστες (372 άτομα) που βρίσκεται στη θεραπεία έκανε ενδοφλέβια χρήση έστω και μια φορά, ο αριθμός των ατόμων που εξετάστηκε είναι διαχρονικά πολύ πιο μικρός (129 το έτος 2018) και επομένως η πραγματική αναλογία των ενδοφλέβιων χρηστών που εκτιμάται ότι είναι θετικοί στην Ηπατίτιδα αναμένεται να είναι ψηλότερη, από αυτή που φαίνεται από τα υφιστάμενα στοιχεία, με βάση τα οποία το 48,8% των ενδοφλέβιων χρηστών (ΧΕΝ) που εξετάστηκαν, βρέθηκαν θετικοί στην Ηπατίτιδα Γ. 

Επίσης ένα άλλο βασικό στοιχείο που δείχνει τις ιδιομορφίες του προβλήματος στην Κύπρο είναι και η  ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗΣ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ (HIV, HBV, HCV) ΑΝΑΜΕΣΑ ΣE ΕΝΕΣΙΜΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ ΟΥΣΙΩΝ. 

Η έρευνα διεξήχθη τα έτη 2016-2018 από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου. Το συνολικό δείγμα της έρευνας αφορούσε σε 116 άτομα. Από αυτούς, οι ενέσιμοι χρήστες οι οποίοι έδωσαν τη συγκατάθεσή τους για δείγμα αίματος ήταν 96 άτομα. Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, τα άτομα βρίσκονταν στις ακόλουθες θεραπευτικές δομές: ΣΤΟΧΟΣ, Κέντρο Πολλαπλής Παρέμβασης Αγία Σκέπη, Γέφυρα,Κλινική Βερεσιέ, ΙΘΑΚΗ,Σωσίβιο,ΨΕΜΑ, PETO. 

Ηπατίτιδα Γ 

Ανάμεσα στους ενέσιμους χρήστες (έστω και μια φορά στη ζωή) δόθηκαν έγκυρα αποτελέσματα Ηπατίτιδας Γ για 84 άτομα. 

• Από το σύνολο των 84 ατόμων, οι 33 ήταν αρνητικοί και οι υπόλοιποι 51 θετικοί. Η επικράτηση της Ηπατίτιδας Γ ανάμεσα στους ενέσιμους χρήστες που συμμετείχαν στην έρευνα, ανήλθε στο 60%.

• Ανάμεσα στους θετικούς η πλειοψηφία ήταν άνδρες (n=43, 84%) και οι υπόλοιπες γυναίκες (n=8, 16%).  

• Η διάμεσος ηλικία των θετικών στην Ηπατίτιδα Γ ήταν τα 35 έτη, ενώ δεν παρουσιάζεται διαφορά στην ηλικία ανάμεσα σε αυτούς που βρέθηκαν θετικοί και σε αυτούς που βρέθηκαν αρνητικοί στην Ηπατίτιδα Γ.

• Ανάμεσα στους θετικούς στην Ηπατίτιδα Γ, οι περισσότεροι (n=40, 78,5 %) ήταν από άλλες Ευρωπαϊκές και μη χώρες ενώ λίγοι ήταν οι Κύπριοι (n=9, 17%). Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ήταν Έλληνες (n=21) και Γεωργιανοί (n=6), ενώ από τις μη Ευρωπαϊκές χώρες,οι περισσότεροι ήταν Ρώσοι (n=6).

• Ανάμεσα στους θετικούς στην Ηπατίτιδα Γ, οι περισσότεροι ζούσαν είτε μόνοι τους (53%) είτε σε πρόγραμμα εσωτερικής διαμονής (30%).

• Ανάμεσα στους θετικούς στην Ηπατίτιδα Γ, οι μισοί είτε είχαν χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο (δεν τελείωσαν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) είτε είχαν τελειώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή/και το Πανεπιστήμιο. 

• Ανάμεσα στους θετικούς στην Ηπατίτιδα Γ, οι περισσότεροι είχαν υποβληθεί σε θεραπεία αποτοξίνωσης (77%) ενώ αρκετοί σε θεραπεία υποκατάστασης (60%).

• Κατά το τελευταίο έτος, περίπου το 1/3 (n=17) των θετικών στην Ηπατίτιδα Γ έκανε ταυτόχρονη χρήση κοκαΐνης και ηρωίνης, σχεδόν οι μισοί (n=23, 45%) έκαναν χρήση ηρωίνης, 14 άτομα έκαναν χρήση αμφεταμινών (28%), και 16 άτομα (32%) έκαναν χρήση άλλων οπιοειδών. 

• Κατά τον τελευταίο μήνα, η πλειοψηφία (n=32, 63%) των θετικών στην Ηπατίτιδα Γ δεν έκανε χρήση, ενώ οι υπόλοιποι έκαναν χρήση οπιοειδών (30%).

• Ο μέσος όρος πρώτης ηλικίας ενδοφλέβιας χρήσης ήταν μικρότερος ανάμεσα στους θετικούς στην Ηπατίτιδα Γ (19 ετών) σε σύγκριση με τους αρνητικούς (23 ετών).Οι περισσότεροι ενέσιμοι χρήστες, κατά την πρώτη ενέσιμη χρήση έκαναν χρήση ηρωίνης (84%, n=70).

• Σχεδόν οι μισοί ενέσιμοι χρήστες (n= 44, 52%) έκαναν χρήση κοινής σύριγγας έστω και μια φορά στη ζωή τους, ενώ ανάμεσα στους θετικούς στην Ηπατίτιδα Γ, η χρήση κοινής σύριγγας ήταν πιο διαδεδομένη (n=34, 67%).    

• Οι περισσότεροι θετικοί στην Ηπατίτιδα Γ ενέσιμοι χρήστες ανέφεραν ότι μοιράστηκαν την κοινή σύριγγα με ένα στενό φίλο (n=23, 45%), ενώ αρκετοί δεν έδωσαν απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα (n=18, 35%). Επίσης, ανάμεσα σε όλους τους ενδοφλέβιους χρήστες, η πλειοψηφία (n=62, 74%) ανέφερε ότι ήταν εύκολο να βρουν σύριγγα σε περίπτωση που είχαν ανάγκη.

Ανάμεσα σε όλους τους ενέσιμους χρήστες, αναφέρθηκε ως κύρια πηγή πρόσβασης σε καινούριες σύριγγες το φαρμακείο (n=76, 91%). Τα προγράμματα ανταλλαγής συριγγών, οι φίλοι κτλ., δεν αναφέρθηκαν σχεδόν από κανένα ενέσιμο χρήστη.

• Σε ό,τι αφορά τις σεξουαλικές πρακτικές, δεν παρουσιάστηκε οποιαδήποτε διαφορά ανάμεσα στα άτομα είτε θετικά είτε αρνητικά στην Ηπατίτιδα Γ, ενώ πολλές από τις ερωτήσεις αυτής της ενότητας, δεν απαντήθηκαν από τους ερωτώμενους. Το πιο σημαντικό που αξίζει να αναφερθεί είναι ότι ανάμεσα σε όλους τους ενέσιμους χρήστες, οι περισσότεροι (n= 55, 70%) δεν χρησιμοποίησαν προφυλακτικό κατά την τελευταία σεξουαλική επαφή που είχαν.

• Ανάμεσα σε όλους τους ενέσιμους χρήστες, οι περισσότεροι (n=67, 80%) είχαν βρεθεί έστω και μια φορά στη φυλακή.

• Σημαντικό είναι το γεγονός ότι από το σύνολο των 51 ατόμων οι οποίοι βρέθηκαν θετικοί στην Ηπατίτιδα Γ, από αυτούς, 19 άτομα εντοπίστηκαν θετικοί για πρώτη φορά μέσα από την έρευνα της ΑΑΕΚ, καθώς είτε δεν εξετάστηκαν ποτέ είτε κατά την τελευταία φορά που εξετάστηκαν βρέθηκαν αρνητικοί.

• Υψηλότερη ήταν η επικράτηση ανάμεσα στους θετικούς στην Ηπατίτιδα Γ (n= 40, 78%) σε ό,τι αφορά τα περιστατικά υπερβολικής δόσης έστω και μια φορά στη ζωή, σε σύγκριση με τα άτομα που βρέθηκαν αρνητικοί (n=17, 52%).

• Ανάμεσα σε όλους τους ενέσιμους χρήστες, 4 άτομα έκαναν μετάγγιση έστω και μια φορά στη ζωή, εκ των οποίων οι 2 βρέθηκαν θετικοί στην Ηπατίτιδα Γ.

• Περισσότεροι από τους μισούς ενέσιμους χρήστες θετικούς στην Ηπατίτιδα Γ (ν=34, 67%) ανέφεραν ότι έχουν τατουάζ. 

  Ηπατίτιδα Β

Ανάμεσα στους ενέσιμους χρήστες (έστω και μια φορά στη ζωή) δόθηκαν έγκυρα αποτελέσματα Ηπατίτιδας Β για 69 άτομα. 

• Από το σύνολο των 69 ατόμων, οι 56 ήταν αρνητικοί και οι υπόλοιποι 13 θετικοί. Η επικράτηση της Ηπατίτιδας Β ανάμεσα στους ενέσιμους χρήστες που συμμετείχαν στην έρευνα, ανήλθε στο 19 %.

Ανάμεσα στους θετικούς, η πλειοψηφία ήταν άνδρες (n=10) και οι υπόλοιπες γυναίκες(n=3).

• Η διάμεσος ηλικία των θετικών στην Ηπατίτιδα Β ήταν τα 35 έτη, ενώ δεν παρουσιάζεται διαφορά στην ηλικία ανάμεσα σε αυτούς που βρέθηκαν θετικοί και σε αυτούς που βρέθηκαν αρνητικοί στην Ηπατίτιδα Β. 

• Ανάμεσα στους θετικούς στην Ηπατίτιδα Β, οι περισσότεροι (n=8) ήταν από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες ενώ λίγοι ήταν οι Κύπριοι (n=3). Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ήτανΈλληνες (n=3) και Γεωργιανοί (n=4).

• Ανάμεσα στους θετικούς στην Ηπατίτιδα Β, οι μισοί είχαν υποβληθεί σε θεραπεία αποτοξίνωσης (n=6) ενώ οι περισσότεροι είχαν υποβληθεί σε θεραπεία υποκατάστασης(n=10).

• Κατά το τελευταίο έτος, οι περισσότεροι θετικοί στην Ηπατίτιδα Β έκαναν χρήση ηρωίνης(n=8), βουπρενορφίνης (n=7) και άλλων οπιοειδών (n=8).

• Κατά τον τελευταίο μήνα, η πλειοψηφία (n=6) των θετικών στην Ηπατίτιδα Β έκανε χρήση οπιοειδών, ενώ η πλειοψηφία (n=9) έκανε χρήση κοινής σύριγγας. 
  

  ΣΥΛΛΟΙΜΩΞΗ («co-infection» Ηπατίτιδα Γ & Ηπατίτιδα Β)

• Όσοι είχαν βρεθεί θετικοί στην Ηπατίτιδα Β (n=13) είχαν παράλληλα βρεθεί θετικοί καιστην Ηπατίτιδα Γ.

• HIV Ανάμεσα στους ενέσιμους χρήστες (έστω και μια φορά στη ζωή) δόθηκαν έγκυρα αποτελέσματα HIV για 83 άτομα. Όλοι βρέθηκαν αρνητικοί.

( Στοιχεία ΑΑΕΚ, 2020)

         ΙΟΕΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ

Υπάρχουν έξι κύριοι τύποι ιογενούς ηπατίτιδας: A, B, C, D, E και G. 

Η ηπατίτιδα είναι μια φλεγμονή του ήπατος. 

Συνήθως προκαλείται από ιογενή λοίμωξη. Η χορήγηση κάποιων φαρμάκων,  τοξίνες και ορισμένες ασθένειες,  συμπεριλαμβανομένων των αυτοάνοσων ασθενειών, μπορεί επίσης να προκαλέσουν την πάθηση.

        ΤΥΠΟΙ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ

Η  διάγνωση της ιογενούς ηπατίτιδας γίνεται με ανάλυση αίματος.

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τους κύριους τύπους ηπατίτιδας:

Τύπος	Μετάδοση	Συμπτώματα
Α (HAV)	κατανάλωση τροφίμων ή ποτών μολυσμένων με τα κόπρανα κάποιου με τη μόλυνση	ναυτία, κόπωση, σκούρα ούρα, έμετος, πυρετός, ίκτερος και ανορεξία
Β (HBV)	επαφή με τα σωματικά υγρά ενός ατόμου με τη μόλυνση - συνήθως από τη γυναίκα στο έμβρυο κατά τη γέννηση, αλλά περιστασιακά από τη χρήση μολυσμένων βελόνων ή τη σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλακτικό	ανησυχία, κόπωση, ανορεξία και ήπια ασθένεια
C (HCV)	επαφή με αίμα που περιέχει τον ιό - εξαπλώνεται κυρίως μέσω μολυσμένων βελόνων χρηστών ναρκωτικών IV	Το 80% των ανθρώπων δεν έχει συμπτώματα, αλλά άλλοι έχουν ανησυχία, κόπωση και ανορεξία
D (HDV)	ίδιο με το HBV	ανησυχία, κόπωση, ανορεξία και ήπια ασθένεια
Ε (HEV)	συνήθως μέσω κατανάλωσης μη ψημένου κρέατος ή τροφής ή ποτού μολυσμένου με τα κόπρανα κάποιου με τη μόλυνση, αλλά περιστασιακά από έγκυο γυναίκα έως έμβρυο	ήπια ασθένεια
G (HGV)	μέσω αίματος που περιέχει τον ιό	ήπια λοίμωξη, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν συμπτώματα

Τα συμπτώματα της ηπατίτιδας μπορεί να είναι ήπια, αλλά η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές. Για παράδειγμα, κάθε τύπος ηπατίτιδας μπορεί να προκαλέσει ηπατική ανεπάρκεια (FHF), η οποία επηρεάζει το ήπαρ. 

Η ηπατίτιδα μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια.

Η οξεία ηπατίτιδα είναι βραχυπρόθεσμη, διαρκεί λιγότερο από 6 μήνες. 

Η χρόνια ηπατίτιδα είναι μακροχρόνια, διαρκεί περισσότερο από 6 μήνες. 

Η ηπατίτιδα C είναι η πιο κοινή αιτία χρόνιας ηπατίτιδας.

          ΜΗ ΛΟΙΜΩΔΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ

Οι μη μολυσματικοί τύποι ηπατίτιδας περιλαμβάνουν την αυτοάνοση και την αλκοολική ηπατίτιδα.

Μια αυτοάνοση ασθένεια προκαλεί ηπατίτιδα όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο ήπαρ. Η αυτοάνοση ηπατίτιδα είναι συχνά γενετικής προέλευσης, αλλά παράγοντες όπως η ιογενής λοίμωξη ή η χρήση ναρκωτικών μπορεί να προκαλέσουν την πάθηση.

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι:

• κούραση

• Ίκτερός

• Κοιλιακό άλγος

• Πόνος στις αρθρώσεις;

Ωστόσο, ορισμένα άτομα μπορεί να μην εμφανίσουν συμπτώματα.

Η αλκοολική ηπατίτιδα ξεκινά όταν το ήπαρ δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει το επίπεδο τοξινών λόγω της υψηλής πρόσληψης αλκοόλ.

        ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Διατίθενται φάρμακα για τη θεραπεία της ηπατίτιδας.

Ένα άτομο με οξεία ηπατίτιδα C μπορεί να υποβληθεί σε θεραπεία με ιντερφερόνη.

Η πεγκυλιωμένη ιντερφερόνη (PEG-IFN), μια παραλλαγή της τυπικής θεραπείας με ιντερφερόνη, μπορεί να θεραπεύσει:

Χρόνια ηπατίτιδα Β,

Ηπατίτιδα Γ,

Ηπατίτιδα D,

Ηπατίτιδα Ε;

Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι τα αντιιικά άμεσης δράσης μπορούν να θεραπεύσουν αποτελεσματικά περισσότερο από το 90% των περιπτώσεων χρόνιας ηπατίτιδας C. 

Τα προγράμματα θεραπείας διαρκούν 8-12 εβδομάδες.

Ένα άτομο μπορεί να χρησιμοποιήσει το αντιιικό φάρμακο ριμπαβιρίνη για τη θεραπεία της ηπατίτιδας Ε, αλλά δεν είναι πάντα αποτελεσματικό.

Οι προοπτικές για τα άτομα με ηπατίτιδα εξαρτώνται από τον τύπο, το άτομο και τη θεραπεία που λαμβάνουν.

Μερικοί άνθρωποι κάνουν πλήρη ανάρρωση είτε με ή χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, για άλλους, η ηπατίτιδα θα είναι μια δια βίου πάθηση.

Εάν ένα άτομο με αλκοολική ηπατίτιδα σταματήσει να καταναλώνει αλκοόλ για 6-12 μήνες, μπορεί να αρχίσει να ανακάμπτει μέσα σε λίγα χρόνια.

Εάν η ηπατίτιδα δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία, το άτομο μπορεί να χρειαστεί μεταμόσχευση ήπατος.

       ΕΜΒΟΛΙΑ

Τα εμβόλια και τα προγράμματα εμβολίων εξαρτώνται από τον τύπο της ηπατίτιδας.

      Ηπατίτιδα Α

Το εμβόλιο HAV μπορεί να αποτρέψει την ηπατίτιδα Α. Αυτή η λήψη είναι ρουτίνα για βρέφη ηλικίας μεταξύ 12 και 23 μηνών. Τα εμβολιασμένα παιδιά ηλικίας άνω των 23 μηνών, οι έφηβοι και οι ενήλικες θα πρέπει επίσης να κάνουν αυτό το εμβόλιο.

Ένας γιατρός θα χορηγήσει το εμβόλιο σε δύο δόσεις, με 6 μήνες μεταξύ τους.

      Ηπατίτιδα Β

Το εμβόλιο HBV είναι ένα εμβόλιο ρουτίνας που συνήθως ανοσοποιεί τους ανθρώπους για τη ζωή. Ένα άτομο θα έχει συνήθως την πρώτη δόση κατά τη γέννηση και θα ολοκληρώσει το πρόγραμμα σε ηλικία 6 μηνών.

Ένα εμβολιασμένο παιδί ή έφηβος κάτω των 19 ετών θα πρέπει επίσης να κάνει το εμβόλιο. Ορισμένοι ενήλικες που δεν έχουν εμβολιαστεί πρέπει επίσης να λαμβάνουν το εμβόλιο - για παράδειγμα, εκείνους που ταξιδεύουν σε περιοχές όπου η ηπατίτιδα Β είναι συχνή.

Ένας γιατρός μπορεί να χορηγήσει το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β σε δύο, τρεις ή τέσσερις δόσεις.

    Ηπατίτιδα Γ

Επί του παρόντος δεν υπάρχει εμβόλιο για την ηπατίτιδα C, το οποίο προκαλεί 2 εκατομμύρια νέες μολύνσεις κάθε χρόνο παγκοσμίως. Ωστόσο, οι επιστήμονες διεξάγουν δοκιμές για την ανάπτυξη εμβολίου.

    Ηπατίτιδα Δ

Το εμβόλιο HBV μπορεί να αποτρέψει την ηπατίτιδα D, η οποία αποτελεί συνένωση της ηπατίτιδας Β. Ωστόσο, το εμβόλιο δεν θα προστατεύσει ένα άτομο από ηπατίτιδα D εάν έχει ήδη χρόνια ηπατίτιδα Β.

    Ηπατίτιδα Ε

Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) δεν έχει εγκρίνει εμβολιασμό στις ΗΠΑ, αλλά ένα εμβόλιο HEV είναι διαθέσιμο στην Κίνα.

   Ηπατίτιδα G

Προς το παρόν δεν υπάρχει εμβόλιο για την ηπατίτιδα G.

   ΠΡΟΛΗΨΗ

Τα προληπτικά μέτρα είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αποφυγής της ιογενούς ηπατίτιδας.

Ένα άτομο μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες προσβολής από ηπατίτιδα Α πίνοντας μόνο καθαρό ή επεξεργασμένο νερό πλένοντας τακτικά τα χέρια και διατηρώντας την προσωπική υγιεινή 

Επίσης η αποφυγή κατανάλωσης ωμών θαλασσινών οστρακοειδών σε περιοχές ή χώρες όπου τα θέματα υγιεινής δεν αποτελούν προτεραιότητα καθώς  και η κατανάλωση μόνο φρούτων ή λαχανικών που είναι μαγειρεμένα ή ξεφλουδισμένα.

Ένα άτομο με αυτοάνοση νόσο πρέπει να υποβάλλεται συχνά  σε δοκιμές για αυτοάνοση ηπατίτιδα, ώστε έγκαιρα να μπορεί να ξεκινήσει ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα θεραπείας, εάν είναι απαραίτητο.

Η αποχή από αλκοόλ μπορεί να αποτρέψει την αλκοολική ηπατίτιδα.

Για δε τους χρήστες παράνομων ουσιών η πρόληψη μόλυνσης με ηπατίτιδες Β και Γ η αποφυγή χρήσης κοινών συρίγγων και η μια χρήσης συρίγγων από τους ίδιους .  

Επίσης χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή  στις σεξουαλικές σχέσεις με την χρήση προφυλακτικού.