Η επιρροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο ναρκισσισμό

Από τη στιγμή της γέννησης του και έπειτα, είναι απολύτως φυσιολογικό ένας άνθρωπος να παρουσιάζει κάποια στοιχεία ναρκισσισμού στο σύνολο της προσωπικότητας του. Αυτό θα του επιτρέψει να έχει μια σωστά δομημένη εικόνα του εαυτού του που συντελεί στην τόνωση της αυτοπεποίθησης του, όπως επίσης και την κινητήρια δύναμη που θα τον βοηθήσει στην επίτευξη των στόχων του.  Μέχρι εδώ όλα καλά και θεωρούμε θετικά ως ψυχολόγοι (επιβραβεύοντας μάλιστα κάποτε) τα στοιχεία αυτά γνωστά και ως "υγιή ναρκισσισμό". 

Ο Freud παρουσιάζει το ναρκισσισμό ως έκφραση του ενστίκτου αυτοσυντήρησης του ατόμου, με κυριότερο χαρακτηριστικό τη μεγαλομανία, όπως επίσης και την απόσυρση ενδιαφέροντος από τον εξωτερικό κόσμο. Το υπάρχον κοινωνικό περιβάλλον από την πλευρά του, καλλιεργεί το πρότυπο του ιδανικού ανθρώπου, σύμφωνα με το οποίο αποδεκτός είναι όποιος έχει τις τέλειες αναλογίες σώματος, προσώπου, στυλ, κτλπ. Έτσι στα άτομα αυτά δημιουργείται μια ανάγκη για συνεχή αναζήτηση προσοχής, σημασίας και αυτοεπιβεβαίωσης. Όταν ικανοποιηθεί η ανάγκη αυτή επιφέρει αίσθημα τόνωσης και ανωτερότητας, ενώ στην αντίθετη περίπτωση οδηγεί σε απομόνωση και αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης. 

Είναι επίσης αξιοσημείωτη η στροφή στο "εγώ" που παρουσιάζεται στις μέρες μας και εδώ δεν θα μπορούσαμε να μην μιλήσουμε για τη λέξη "selfie", ίσως την πιο γρήγορα διαδεδομένη λέξη των τελευταίων δεκαετιών. Εδώ ο χρήστης φωτογραφίζοντας και ανεβάζοντας συνεχώς αντίγραφα του εαυτού του, θα τολμούσαμε να πούμε ότι ισορροπεί ανάμεσα στο να τον ερωτευτεί ή να τον μισήσει. Βλέπουμε συχνά στα μέσα ενημέρωσης περιπτώσεις ατόμων τα οποία στην προσπάθεια τους να τραβήξουν την τέλεια selfie, (η οποία βεβαίως θα αποφέρει αμέτρητα like ή θα εντυπωσιάσει όσο καμία άλλη) καταλήγουν σε ριψοκίνδυνες ενέργειες. Αυτό στην παθολογική του μορφή καταντά να είναι εμμονικό με καταστροφικά αποτελέσματα στους υπόλοιπους τομείς της ζωής του ατόμου. Κάποιες από αυτές τις προσπάθειες μάλιστα, καταλήγουν σε σοβαρούς τραυματισμούς ή ακόμα και στον θάνατο. 

Θα πρέπει εδώ να αναγνωρίσουμε ότι τα άτομα αυτά εκτός του ότι έχουν να ικανοποιήσουν κάποιες ανάγκες, παρουσιάζουν ταυτόχρονα και σημαντικά προσωπικά ελλείμματα. Στην προσπάθεια τους να ικανοποιήσουν αφενός την ανάγκη και αφετέρου να βρουν μια ψυχική ισορροπία είναι πολύ πιο εύκολο να παρασυρθούν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να καταφύγουν σε αυτού του είδους τις ναρκισσιστικές συμπεριφορές.  Ένας εύθραυστος και ευμετάβλητος ψυχισμός, όπως αυτός ενός ατόμου με ναρκισσιστική διαταραχή, είναι πολύ πιθανόν να αντιμετωπίζει δυσκολίες διαχωρισμού της εικονικής από την πραγματική εικόνα του. Αυτό θα του δημιουργήσει απότομες μεταβολές και αστάθεια στην συναισθηματική του κατάσταση που εν τέλει ίσως τον οδηγήσουν σε κοινωνική απόσυρση.

Σε έρευνα που έγινε στο Πανεπιστημίο του Ohio, έχει γίνει πλέον επίσημη σύνδεση της συνήθειας του να βγάζει κανείς selfies με τον ναρκισσισμό. Συγκεκριμένα ζητήθηκε από περίπου 800 άντρες σε ηλικίες από 18 μέχρι 40 ετών να ανεβάσουν μια selfie, ή να επεξεργαστούν τη φωτογραφία τους πριν την ανεβάσουν σε ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Διαπιστώθηκε ότι από τους 800 άντρες που συμμετείχαν στην έρευνα, αυτοί που κοινοποίησαν και επεξεργάστηκαν περισσότερο τις selfies τους χρησιμοποιώντας μάλιστα και φίλτρα, εμφανίζουν περισσότερα συμπτώματα εμμονής με την αυτοπροβολή, κάτι που ήταν αναμενόμενο. Το σημαντικό σε όλα αυτά είναι ότι για πρώτη φορά επιβεβαιώνεται επίσημα η επιρροή αυτή και υπογραμμίζει με τον πιο εμφατικό τρόπο όλα όσα αναφέραμε. 

Ολοκληρώνοντας καλό θα ήταν να διευκρινιστεί ότι δεν εναντιωνόμαστε στην σωστή και με μέτρο χρήση των social media η οποία είναι αναπόσπαστο πλέον κομμάτι της σημερινής κοινωνίας. Πιστεύουμε όμως ακράδαντα ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με την δομή και τον τρόπο τους ενθαρρύνουν συμπεριφορές ναρκισσιστικού τύπου και είναι πολύ εύκολο να χάσει κάποιος την ισορροπία.

 Ξεκινώντας από την κοινωνία θα πρέπει να γίνουν ενέργειες ούτως ώστε να περιοριστούν στο ελάχιστο εικόνες και θεάματα που σχετίζονται με το "ιδανικό" πρότυπο ανθρώπου. Επίσης θα πρέπει μέσα από το σχολείο αλλά και την οικογένεια να δοθεί έμφαση στο άτομο να αγαπήσει το "είναι" του και όχι το "φαίνεσθαι". Από την πλευρά μας σαν χρήστες δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να ανατροφοδοτούμε και να επιβραβεύουμε αυτού του είδους τις συμπεριφορές. Αν μάλιστα θεωρούμε ότι ένα άτομο ανήκει στην κατηγορία των ατόμων που περιγράφηκαν καλό θα ήταν να τον παροτρύνουμε να επισκεφθεί κάποιον ψυχολόγο.