Τον τελευταίο καιρό στην
Κύπρο είμαστε μάρτυρες αυτοκαταστροφικών πράξεων, οι οποίες συγκλονίζουν
τη κοινή γνώμη.
Η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά συναντάται σε
άτομα που δεν έχουν την δύναμη να αντιμετωπίσουν στρεσογόνες καταστάσεις της
ζωής και αναζητούν δυσπροσαρμοστικούς
τρόπους εξασφάλισης εσωτερικής ισορροπίας.
Τα επίπεδα
αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς είναι τα ακόλουθα:
1. Χρόνια αυτοκαταστροφική συμπεριφορά: Το άτομο κάνει πράξεις που τον βλάπτουν προσωπικά, αλλά γενικά έχουν μικρή και όχι άμεση επικινδυνότητα-θνητότητα (αυτο-ακρωτηριασμός, κάπνισμα, υπερφαγία, τζόγος, χρήση αλκοόλ και παράνομων ουσιών.
2. Απόπειρα αυτοκτονίας: Είναι μια απεγνωσμένη προσπάθεια για έκκληση για βοήθεια, πιθανόν το τελευταίο μέτρο που διαθέτει κάποιος για να δηλώσει σε άτομα του κοντινού του περιβάλλοντος ή της κοινωνίας πως έχει κάποια ανάγκη. Η απόπειρα κάποτε σχεδιάζεται με τρόπο που να μην οδηγήσει στον θάνατο, αλλά κάποτε χάνεται ο έλεγχος ή άλλες συνθήκες μπορούν κατά λάθος να οδηγήσουν στον θάνατο.
Οι απόπειρες είναι πολύ
πιο συχνές στις γυναίκες.
3. Αυτοκτονία: Είναι η πράξη όπου κάποιος έχει σχεδιάσει για να προκαλέσει τον δικό του θάνατο.
Η αυτοκτονία είναι πολύ
πιο συχνή ανάμεσα στους άντρες παρά στις γυναίκες.
ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΡΟ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΊΑΣ
Η αυτοκτονία δεν είναι ποτέ μια τυχαία πράξη.
Αυτή, ανεξάρτητα αν είναι προϊόν μακροχρόνιας σκέψης και προβληματισμού ή
γίνεται αυθόρμητα και παρορμητικά μεταφέρει και μήνυμα και σκοπό.
Γενικά ο σκοπός μιας
τέτοιας πράξης είναι η φυγή ή να δοθεί
τέλος σε μια αφόρητη κατάσταση, μια
κρίση ή μια σχέση που τον τραυματίζει ψυχικά όπως:
-Να μην είναι βάρος για
άλλους,
-Να επιλύσει κάποιο δύσκολο οικογενειακό ή
οικονομικό πρόβλημα,
-Να λύσει μια εκκρεμή
προσωπική υπόθεση
- Να αποφύγει την
τιμωρία ή τον διασυρμό της προσωπικότητας του/της οικογένειας του ή της
κοινωνικής ομάδας που ανήκει, για μη αποδεκτή κοινωνική του συμπεριφορά
ΛΟΓΟΙ
Πολλές φορές η
αυτοκτονία τελείται από απελπισία, η αιτία της οποίας συχνά αποδίδεται σε
ψυχική διαταραχή όπως κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, σχιζοφρένεια, αλκοολισμός
, τζόγος ή κατάχρηση ναρκωτικών.
Οι ψυχικές διαταραχές συνήθως προϋπάρχουν κατά το χρόνο της αυτοκτονίας, με τα ποσοστά να ξεκινούν από το 25% και να υπερβαίνουν το 90%.
Επιβαρυντικοί παράγοντες
όπως οικονομικές δυσκολίες ή προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις
διαδραματίζουν συχνά κάποιο ρόλο.
ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΝΑ ΠΡΟΛΑΒΕΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ
Αν η οικογένεια έχει πειστεί ότι κάποιο μέλος
της με λόγια, απειλές, μηνύματα, από την
ύπαρξη προηγούμενων απόπειρων, ή γενικά
από την συμπεριφορά του πως βρίσκεται πολύ κοντά να ενεργήσει πάνω σε μια
αυτοκτονική παρόρμηση κάνοντας συγκεκριμένα βήματα μπορεί να κάνει πρόληψη και
ίσως να αποτρέψει την αυτοκτονία.
Πάρτε τα λόγια του
ατόμου στα σοβαρά.
Προσέξετε για να
παραμείνετε ήρεμοι, ακούστε με προσοχή,
μην αντιδράσετε με φωνές, ούτε πάλιν να προσποιηθείτε πως δεν καταλάβατε τι
εννοεί ο συνομιλητής σας. Εκφράστε με λόγια την πραγματική σας ανησυχία για αυτά που ακούτε, αλλά με τρόπο που να μην
δείχνετε τον φόβο σας…
Από την στιγμή που
κάποιος συμμερίζεται τα συναισθήματα του, τις σκέψεις του, όσο αρνητικές και
αυτοκαταστροφικές είναι, αυτό σημαίνει δίνει χρόνο και αναζητά τρόπους για άλλη
σκέψη.
Ακούστε προσεκτικά.
Την ώρα που συνομιλείτε
πρέπει να κοιτάζετε τον άλλο συνεχώς στα μάτια. Με την γλώσσα του σώματος, όσο
αυτό το επιτρέπει το επίπεδο της σχέσης σας, δείξετε την ανησυχία σας, ελάτε
πιο κοντά του, μπορείτε να του αγγίξετε ή να σφίξετε το χέρι του, να βάλετε το
χέρι σας στον ώμο του, να το αγκαλιάσετε.
Μη υπόσχεστε εχεμύθεια.
Από την αρχή πρέπει να
δηλώσετε στον συνομιλητή σας πως δεν μπορείτε να σηκώσετε τέτοιο βάρος, να
κρατήσετε ένα τέτοιο μυστικό, είναι μεγάλη η ευθύνη σας, γιαυτό να είναι
ξεκάθαρο πως αυτά που μιλάτε θα τα συμμεριστείτε με τα υπόλοιπα μέλη της
οικογένειας. Και αυτό όμως να γίνει πράξη αμέσως μετά την συνομιλία σας.
Κάντε άμεσες ερωτήσεις:
Μπορείτε με φιλικό και
εν-συναισθηματικό τρόπο ή και
αστειευόμενοι ακόμη να ρωτήσετε αν
σκέφτηκε και τον τρόπο που θα πραγματοποιήσει τις προθέσεις του, αν δοκίμασε
κάτι να κάνει, ή ακόμη και πότε έβαλε
σαν στόχο να το κάνει…
Καθησυχάστε το άτομο.
Δείξετε στο άτομο πως αφού κατανοήσετε τις δυσκολίες που περνά είστε έτοιμος να τις συζητήσετε σε βάθος και να βοηθήσετε όπως βρεθούν λύσεις που να αποτρέψουν την αυτοκτονία. Δώστε κουράγιο, ανανεώστε την ελπίδα για αναζήτηση λύσης με την αποφασιστική σας παρουσία και παρέμβαση που είστε έτοιμος να κάνετε.
Αποφύγετε αόριστες και χωρίς περιεχόμενο συμβουλές όπως: «Μην στεναχωριέσαι και όλα θα περάσουν…. « Δεν πειράζει, μην το σκέφτεσαι….»
Κινητοποιείστε και
άλλους ανθρώπους.
Μην προσπαθήσετε να
χειριστείτε την κρίση από μόνοι σας. Ούτε να διακινδυνεύσετε την υγεία και
ασφάλεια σας. Να είστε προσεκτικοί στην
χρήση δικών σας οικονομικών μέσων για επίλυση του προβλήματος. Είναι πιθανόν η
απειλή αυτοκτονίας να είναι χειριστικού
τύπου και αν την πρώτη φορά ακυρώθηκε η
αυτοκτονία με την εξαγορά της τι θα συμβεί αν την δεύτερη ή άλλη φορά δεν είστε
σε θέση πάλιν με τον ίδιο τρόπο να την ακυρώσετε…
Καλέστε όλη την
οικογένεια σε οικογενειακό συμβούλιο και ψύχραιμα συζητείστε την κατάσταση,
πρώτα τους λόγους που προβάλονται, αναζητείστε λύσεις για πιθανή επίλυση προβλημάτων, αφαίρεση των αιτίων και
λόγων πιθανής πραγματοποίησης της πράξης. Μετά συζητείστε τρόπους πρακτικής
ψυχολογικής στήριξης από άλλα μέλη της
οικογένειας, συγγενείς ή φίλους.
Αν υπολογίζετε ή
γνωρίζετε τον τρόπο που το άτομο σκέφτεται να θέσει τέρμα στην ζωή του
φροντίστε όπως στο σπίτι δεν υπάρχουν για παράδειγμα πυροβόλα όπλα, να μη είναι
εύκολα διαθέσιμα χάπια, δηλητήρια, οινοπνευματώδη ποτά και άλλες ουσίες, όλες
οι πόρτες που οδηγούν σε πιο ψηλά επίπεδα στο σπίτι πρέπει να είναι κλειδωμένες και άλλα.
Τέλος, αν είναι δυνατόν
μην αφήνετε το άτομο μόνο του…
Τα πιο πάνω είναι
πράγματα που μπορεί να κάνει μέλος της οικογένειας ή όλη η οικογένεια, φίλοι,
συγγενείς, συνάδελφοι μέχρι την στιγμή που θα ζητηθεί βοήθεια από επαγγελματίες υγείας που θα
χειριστούν το πρόβλημα επαγγελματικά για πρόληψη και πιθανή θεραπεία αv υπάρχει
ανάγκη.