Πρακτικές συμβουλές για τους γονείς και την αντιμετώπιση των απρόβλεπτων καταστάσεων καθημερινής επικοινωνίας που πιθανόν να απειλήσουν την ασφάλεια και την σωματική ακεραιότητα των παιδιών τους

Το πρόσφατο περιστατικό απαγωγής παιδιών και -δη εφήβων- φέρνει στην επιφάνεια την ανάγκη υπενθύμισης κάποιων βασικών κανόνων που οφείλουμε σαν γονείς να τηρούμε και πειστικά να μεταδώσουμε στα παιδιά μας, ώστε να μπορούν να διαφυλάττουν τον εαυτό τους από απρόβλεπτες καταστάσεις που μπορούν να συμβούν στο σπίτι, στον δρόμο, στο πάρκο, σε καταστήματα, στο σχολείο, στο γήπεδο και αλλού.

Αποδοχή της νέας πραγματικότητας 

Πρώτη προϋπόθεση είναι να αποδεχτούμε τις νέες πραγματικότητες.

Ότι είναι δυνατόν να συμβούν και στον τόπο μας πράξεις:

• Παραπλάνησης
• Απαγωγής
• Σεξουαλικής παρενόχλησης
• Εκβιασμού
• Προώθησης ναρκωτικών
• και πολλά άλλα που μας φαίνονται  παράλογα

Δεύτερη προϋπόθεση είναι η αποδοχή ότι υπάρχει και η πιθανότητα  αυτά να μπορούν να συμβούν και σε εμάς.

Και ότι τα  πιο πάνω μπορούν  να συμβούν και από άτομα, που ουδέποτε πιστέψαμε πως μπορούν να κάνουν κάτι τέτοιο, ακόμη και του στενού μας οικογενειακού περιβάλλοντος.

Αν αποδεχτούμε τα πιο πάνω…

Τότε θα έχουμε το κίνητρο να κάνουμε κάτι για να προετοιμαστούμε εμείς και τα παιδιά μας. Να μάθουμε πράγματα, να κάνουμε ειδικές ασκήσεις και να αποκτήσουμε ικανότητες οι οποίες θα μας προφυλάξουν.

 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

• Μιλούμε ανοικτά με το παιδί μας για όλα τα θέματα που μας απασχολούν, που έρχονται στο μυαλό μας πως πρέπει να το ανταλλάξουμε σαν συναίσθημα ( αρνητικό ή θετικό) πληροφορία, συμβουλή, ή παραίνεση.
• Μιλούμε για θέματα σχέσεων στο σπίτι ,με φίλους με αγνώστους, πώς νοιώθουν με αυτούς.
•  Προωθούμε την αφήγηση των εμπειριών και βιωμάτων της ημέρας και της νύκτας, όνειρα, εφιάλτες και οτιδήποτε πιθανόν να επηρεάσει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς τους.
• Ιδιαίτερη σημασία έχουν πράγματα που φέρνουν πόνο, χαρά, απογοήτευση, αλλά και φόβο.

ΚΑΛΟΙ ΑΚΡΟΑΤΕΣ

Προσπαθούμε να είμαστε πολύ καλοί ακροατές σε ότι μας λέει το παιδί μας. Όταν μας μιλά στεκόμαστε στο ίδιο επίπεδο μαζί του, το κοιτάμε στα μάτια και με νόημα του δείχνουμε πως το ακούμε προσεκτικά. Ουδέποτε διακόπτουμε, ούτε χλευάζουμε, ούτε δείχνουμε πως δεν μας ενδιαφέρουν αυτά που ακούσαμε. Ούτε δίνουμε αμέσως προτάσεις για λύσεις. Απλά ακούμε πολύ προσεκτικά.

Δεν μεταφέρουμε πληροφορίες  ή κάνουμε σχόλια για λεπτομέρειες που έδωσε σε άλλα μέλη της οικογένειας ή φίλους γιατί μπορεί να τον εκθέσουμε και να χάσουμε την εμπιστοσύνη του.

ΜΙΛΟΥΜΕ ΣΕ ΑΠΛΗ  ΚΑΤΑΝΟΗΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ.

Από την πολύ  μικρή ηλικία ( από τότε που το παιδί μπορεί να κατανοήσει  το καλό και το κακό και τις παραινέσεις ) σε γλώσσα που καταλαβαίνει το παιδί, χωρίς να κάνουμε δύσκολες διαλέξεις για τους κινδύνους και οι δύο γονείς σε ειδική συνάντηση πρέπει πρώτα να κάνουν αναφορά για αυτό που θέλουν να εκπαιδεύσουν το παιδί και μετά πρέπει να το δοκιμάσουν στην πράξη σαν παιγνίδι.(Πιο εύκολα θα γίνει κατανοητός ο «κακός λύκος», παρά ο απαγωγέας, ο παιδεραστής, ο διαρρήκτης κ.λ.π.) 

ΠΑΡΑ ΝΑ ΤΟ ΛΕΣ ΚΑΝΕ ΤΟ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ...

Για παράδειγμα αν φοβούμαστε κάθε πρωί από τον τρόπο που το παιδί μας διασταυρώνει τον πολυσύχναστο δρόμο της γειτονιάς μας για να πάει στο σχολείο αντί να λέμε: « Πρόσεχε όταν διασταυρώνεις τον δρόμο...» είναι καλύτερα να αφιερώσουμε δέκα λεπτά από τον χρόνο μας και να πάμε στον δρόμο που μας φοβίζει και μαζί με το παιδί μας να κάνουμε μια- δύο- τρεις και περισσότερες φορές ακόμη πρακτική άσκηση κάτω από την εποπτεία μας για το πώς  να κινείται, που να στέκεται, που να κοιτάζει, τι να προσέχει και πότε ξεκινά να πάει απέναντι.

Να ζητήσουμε δηλαδή στην πράξη να το κάνει ( πρώτα κρατώντας το από το χέρι και μετά μόνο του) και μετά να δούμε μαζί το αποτέλεσμα  και να διορθώσουμε με καλό τρόπο ότι δεν μας αρέσει.

Τότε θα είμαστε σίγουροι πως στην στιγμή που θα πρέπει να διασταυρώσει είναι κατάλληλα προετοιμασμένος τον δρόμο γιατί σίγουρα θα θυμηθεί την μάνα ή τον πατέρα του για την έγνοια που του έχουν και στο μυαλό του θα ξανάρθουν τα λόγια που του είπαν και θα τα εφαρμόσει.

Τότε μόνο θα είμαστε ήσυχοι  πως δώσαμε όλα τα θεωρητικά και πρακτικά εφόδια για την προφύλαξη του...

Την ίδια πράξη/άσκηση θα κάνουμε και στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Σε ποιόν ανοίγουμε την πόρτα στο σπίτι μας.

Ο γονιός αφού ανάφερε τι ρωτούμε και τι απαντάμε σε κάποιο που κτυπά την πόρτα- και επειδή αυτός μπορεί να  είναι ο  «κακός λύκος»  ο πατέρας για παράδειγμα βγαίνει έξω από τη πόρτα, η μητέρα μένει μέσα και καθοδηγεί το παιδί στις απαντήσεις στις ερωτήσεις που υποβάλλονται από  τον πατέρα.

Αυτό επαναλαμβάνεται αρκετές φορές μέχρι που να εμπεδωθεί στην συνείδηση του ο τρόπος  που οι γονείς του θέλουν να συμπεριφέρεται σε παρόμοιες περιπτώσεις. 

• Παίζω με τους φίλους μου και με καλεί κάποιος  να πάμε κάπου.

Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο γίνεται ενημέρωση του παιδιού για τον  τρόπο που θέλουμε να προφυλάσσεται  όταν παίζει με τους φίλους του.

Αυτό γίνεται κάθε φορά που θα βγει έξω.

Ρωτούμε και γνωρίζουμε τα ονόματα των παιδιών και τον χώρο όπου θα βρίσκεται έξω για παιγνίδι.

Εξηγούμε πως αν κάποιο άλλο άγνωστος ζητήσει να μπει στην παρέα θα επιστρέψει σπίτι αμέσως και να το αναφέρει στους γονείς.

Το ίδιο εξηγούμε για τον τρόπο που θα πρέπει να αρνηθεί σε οποιανδήποτε πρόσκληση από οποιονδήποτε- γνωστό ή άγνωστο-για να φύγει από το συγκεκριμένο χώρο, για να λάβει μέρος σε άλλο είδος παιγνιδιού, να εισέλθει σε σπίτι, ή σε αυτοκίνητο.

• Πως αρνούμαστε να μπούμε στο αυτοκίνητο κάποιου που δεν γνωρίζουμε:

Εδώ η άσκηση περιορίζεται σε ΟΧΙ δεν μπαίνω σε κανένα αυτοκίνητο οποιουδήποτε ξένου, αν δεν έχω έγκριση από τους γονείς μου ή άλλο μέλος της οικογένειας μου.

Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε  με τις καθημερινές μας επαφές με τα παιδιά να υπογραμμίζουμε κάποιες πολύ βασικές  αρχές που ισχύουν σε όλες τις περιπτώσεις όπως:

• Οποιοσδήποτε ενήλικας (άνδρας ή γυναίκα) που δεν είναι μέλη της οικογένειας μας δεν μπορούν να ζητήσουν και να πάρουν βοήθεια από εμάς, χωρίς την έγκριση των γονιών μας.
• Το παιδί μας έχει δικαίωμα να εγκαταλείψει οποιαδήποτε παρέα ή κατάσταση που το κάνει να νοιώθει ανασφάλεια, άβολα, ή φόβο και αμέσως να επικοινωνήσει με τους γονείς του για την απόφαση του.
• Το παιδί μας έχει δικαίωμα να αρνηθεί οποιανδήποτε πράξη από άλλο άτομο εκτός της οικογένειας που εξ υπακούει σωματική επαφή- αγκάλιασμα, φιλί ή ακόμη και παρατεταμένη χειραψία.
• Δεν ακολουθεί κάποιο ξένο, ούτε παίρνει πράγματα από κανένα.
• Δεν υπόσχομαι να κρατώ μυστικά από τους δικούς μου- ούτε από συνομήλικους, ούτε από ενήλικα άτομα, όποιοι και αν είναι αυτοί, ακόμη και αν είναι άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος.
• Απαντώ αμέσως με ΟΧΙ, εγώ δεν κρατώ μυστικά με κανένα. Και να το αναφέρει αμέσως στους γονείς του.

Τέλος, βασικά σημεία είναι το παιδί μας να γνωρίζει:

• Την διεύθυνση του σπιτιού του
• Τα τηλέφωνα των γονιών του ακόμη και των αδελφών του
• Το τηλέφωνο 112 σε περίπτωση ανάγκης
• Αν χαθεί κάπου, να αναζητεί βοήθεια από άτομα που έχουν μαζί τους παιδιά.

Δρ. Κυριάκος Βερεσιές

Νευρολόγος-Ψυχίατρος