Αναθεώρηση χρειάζεται ο οδηγός καλής πρακτικής για τα ΜΜΕ, που το Αντιναρκωτικό Συμβούλιο Κύπρου παρουσίασε πριν ένα χρόνο, όπου συστήνεται να μη χρησιμοποιείται η λέξη «εθισμός», αλλά ο όρος «εξάρτηση» από μια ουσία ή συμπεριφορά, δήλωσε σήμερα στο Sigmalive o επιστημονικός διευθυντής του ΚΕΝΘΕΑ νευρολόγος ψυχίατρος Δρ Κυριάκος Βερεσιές.
Επεσήμανε ότι αυτό που διεθνώς αποκαλείτο μέχρι τώρα «εξάρτηση», καθορίζεται τώρα ως «εθισμός», με βάση απόφαση του αμερικανικού ταξινομικού συστήματος DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρίας και τoυ International Classification of Diseasesτης Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, ώστε από το τέλος Οκτωβρίου 2014, θα χρησιμοποιούν κοινούς κωδικούς και θα έχουν κοινούς ορισμούς και κριτήρια για τις ψυχικές ασθένειες.
Ουσίες, συμπεριφορές, αυτοματισμός
Πρόσθεσε ότι «υπήρχε μια σύγχυση στον καθορισμό της διάγνωσης» και ότι με βάση τα νέα δεδομένα, «η εξάρτηση από μια ουσία, περιλαμβάνει και τη σχέση του εγκεφάλου με αυτήν, αλλά και τη συνήθεια της χρήσης και είναι στην πραγματικότητα, εθισμός». Ανέφερε ότι «ο εθισμός, αφορά όχι μόνο τη χρήση παράνομων ουσιών ή αλκοόλ, αλλά και συμπεριφορές όπως ο τζόγος, τα ηλεκτρονικά παιγνίδια, το διαδίκτυο, το κινητό τηλέφωνο. Με έμφαση στον τζόγο που είναι το πιο χαρακτηριστικό απ’ όλα γιατί περιλαμβάνει το στοιχείο του ψυχαναγκασμού που οδηγεί ευκολότερα στον αυτοματισμό.
Αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στον εθισμό στη νικοτίνη και είπε ότι «η διαδικασία του εθισμού του καπνιστή, ξεκινά από τη στιγμή που θα πάει ν’ αγοράσει τσιγάρα, να τα βάλει στην τσέπη, να τα βγάλει, να κτυπήσει το τσιγάρο στο πακέτο, να προσφέρει στον διπλανό του, να το ανάψει. Όλη αυτή η τελετουργία δημιουργεί τον εθισμό, που είναι μείγμα εξάρτησης σε μια ουσία, συν την αυτόματη συνήθεια. Κι εδώ είναι η δυσκολία της απεξάρτησης, διότι στο κέντρο του εγκεφάλου υπάρχουν τα λεγόμενα βασικά γάγγλια, όπου τοποθετούνται οι γνώσεις και οι πληροφορίες της συνήθειας, αυτόματα. Πρέπει να αφαιρέσεις από τα βασικά γάγγλια, αυτόν τον αυτοματισμό, σε ό,τι αφορά το κάπνισμα, τη χρήση ναρκωτικών, ακόμα και τη χρήση ουσιών που θεωρούνται αθώες από βιολογικής πλευράς, όπως ο καφές και άλλες συνήθειες όπως το φαγητό, ακόμα και το εξαρτητικό σεξ».
Λύσεις σε ευρύτερο επίπεδο
Σύμφωνα με τον Δρα Βερεσιέ, «με την αλλαγή της ορολογίας, θα υπάρξει διαφορετική θεώρηση του όλου προβλήματος, αφού θα το βλέπουμε πιο συστημικά, ότι δηλαδή η σχέση της ουσίας με τον εγκέφαλο, περιέχει και τελετουργία και κοινωνικές ανάγκες που δυσκολεύουν το άτομο ν’ απελευθερωθεί από τον αυτοματισμό και να σπάσει τη ρουτίνα και τη συνήθεια. Δεν είναι αρκετή η αποδέσμευση των υποδοχέων στον εγκέφαλο από μια ουσία, για την απελευθέρωση από τη χρήση.
«εΕμείς ήδη ως ΚΕΝΘΕΑ, όλα αυτά τα εφαρμόζουμε, δηλαδή λέμε από χρόνια ότι η εξάρτηση δεν είναι μόνο η σχέση με μια ουσία. Εκείνο που θα διαφοροποιήσει τα πράγματα στην Κύπρο, είναι ότι θα αρχίσουμε όλοι να μιλάμε την ίδια γλώσσα. Με την αποδοχή αυτή, δεχόμαστε ότι το πρόβλημα είναι συστηματικό και άρα πρέπει ν’ αναζητήσουμε λύσεις σε οικογενειακό, σε κοινοτικό και σε κοινωνικό επίπεδο. Η λύση είναι ατομική, αλλά η παρέμβαση για να βοηθήσουμε το άτομο, θα πρέπει να γίνει και σε άλλα επίπεδα μέσα στο σύστημα, όπου βιώνεται ο εθισμός, ώστε το άτομο ν’ απελευθερωθεί».