Μιλώντας για εθισμούς ξεχωρίζουμε αυτούς που αφορούν ουσίες και αυτούς που αφορούν συμπεριφορές.

Όταν λέμε για συμπεριφορές έχουμε υπόψη μας κάποια πράγματα που γίνονται από όλους μας ( φαγητό, αγορές καταναλωτικών αγαθών, σεξ, τζόγος, γυμναστήρια και άλλα...) και καλύπτουν κάποιες ανάγκες μας, μόνο που γίνονται επίμονα και ψυχαναγκαστικά.

Ο τρόπος με τον οποίο γίνονται μας προσφέρουν ικανοποίηση, αλλά όταν αποφασίσουμε να τις διακόψουμε δεν νοιώθουμε καλά, έχουμε στέρηση και επιστρέφουμε πίσω και τις επαναλαμβάνουμε, παρόλο που λυπούμαστε για αυτό που κάνουμε.

Μπαίνουμε δηλαδή στον φαύλο κύκλο του εθισμού.

Ένας από αυτούς είναι και ο εθισμός στην εργασία. Μερικοί τον αποκαλούν εργασιομανία.

Η πιο πάνω συνεχής και επίμονη ενασχόληση με το αντικείμενο της καθημερινής μας εργασίας, ή και επιπρόσθετης απασχόλησης μας φέρνει τόση απόλαυση και ικανοποίηση, όπου άλλοι τομείς της ζωής μας έρχονται σε δεύτερη μοίρα.

Το μεγάλο πρόβλημα αυτού του είδους του εθισμού είναι πως εμείς δεν το αντιλαμβανόμαστε πως επενδύσαμε τόσα πολλά και με ψυχαναγκαστικό τρόπο στην υπερβολική μας απασχόληση με την ή τις εργασίες μας- και εκτός αυτού αναμένουμε επιβράβευση και κατανόηση από τα μέλη της οικογένειας μας που για τον πιο πάνω λόγο, παρόλο που νομίζουμε πως εξασφαλίζουμε περισσότερα χρήματα αλλά στην ουσία τους παραμελούμε.

Είναι πολύ κατανοητό όταν αφιερώνουμε ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μας στην εργασία μας να στερούμε χρόνο επαφής και επικοινωνίας με το άμεσο οικογενειακό μας περιβάλλον και στερούμε αρκετά από την ανάπτυξη της κοινωνικότητας μας.

Ένα άλλο πολύ σοβαρό πρόβλημα για όσους απόκτησαν τον εθισμό αυτό, ακόμη και αν είναι Λειτουργοί Υγείας- γιατροί, νοσηλευτές, φαρμακοποιοί, φυσιοθεραπευτές και άλλοι είναι πως χάρι της εργασιομανίας βάζουν και τα προβλήματα της προσωπικής τους υγείας σε δεύτερη μοίρα.

Ενώ δηλαδή δίνουν συμβουλές σε ασθενείς τους να κάνουν πρόληψη της υγείας τους οι ίδιοι παραμελούν την δική τους.

Μπορούμε μόνο να φανταστούμε πως αν αυτά συμβαίνουν σε Λειτουργούς Υγείας, τι συμβαίνει σε άλλα επαγγέλματα και απασχολήσεις...

Η εργασιομανία έχει επιπτώσεις στην συναισθηματική και σωματική μας ευεξία. Από την μια είναι η φυσική σωματική κούραση που υποβάλλουμε το σώμα μας και από την άλλη όλες οι ψυχικές διαταραχές- άγχος, κατάθλιψη, αισθήματα ενοχής, αγωνίες και πολλά άλλα που επιβαρύνουν τον ψυχικό μας κόσμο.

Για κατανόηση της κατάστασης αυτής πρέπει να διαχωρίσουμε την βαριά εργασία από την εργασιομανία, δηλαδή του εθισμού στην εργασία.

Η βαριά εργασία εξυπακούει απασχόληση που εξασθενεί σωματικά και ψυχικά τον εργαζόμενο στα πλαίσια του εργασιακού του χώρου και ωραρίου του.

Αυτή προκαλείται είτε λόγω του χαρακτήρα της εργασίας, χειρωνακτικής ή πνευματικής ή της πίεσης που δέχεται το άτομο από εργοδότες ή χρονικά πλαίσια, που το κουράζει και το αποχαυνώνει.

Εθισμός στην εργασία είναι σχεδόν η ίδια κατάσταση επιβάρυνσης του σώματος και της ψυχής, όπως στην βαριά εργασία.

Εδώ η διαφορά είναι πως όλα αυτά, αντί να φέρνουν εξουθένωση δημιουργούν σύστημα επιβράβευσης στον εγκέφαλο, που την μεταφράζουν σε ικανοποίηση και ευχαρίστηση στο άτομο και όχι μόνο- όταν την στερηθεί έχει συμπτώματα στέρησης που του προκαλούν δυσφορία και πιθανόν πόνο σωματικό ή και κατάπτωση.

Αυτά τον αναγκάζουν να συμπληρώσει αυτό που έχει αφήσει πίσω για να νοιώσει καλύτερα, για αυτό και αφιερώνει χρόνο και κόπο για να την καλύψει και πράγματι νοιώθει καλύτερα.

Τα άτομα αυτά, όταν ακόμη αρρωστήσουν για άλλους λόγους, θα τους δούμε να επιστρέφουν στην εργασία τους πριν την τελική οριστική τους ανάρρωση, απλά και μόνο γιατί δεν νοιώθουν καλά γιατί τους λείπει η εξάρτηση τους στην εργασία.

Είναι φυσικό οι ίδιοι να προβάλουν της αγάπη τους για το καθήκον, την έγνοια τους για τις υποχρεώσεις που ανάλαβαν και πολλά άλλα, αλλά κανένας δεν θα μιλήσει για εθισμό.

Αυτό είναι και το κυριότερο σημείο, όχι μόνο της εργασιομανίας- του εθισμού στην εργασία, αλλά όλων των ειδών των εθισμών- ουσιοεξάρτησης και συμπεριφορών.

Το άτομο ζει μέσα στο δικό του πρόβλημα, το βιώνει με τον δικό του τρόπο, το απολαμβάνει και παίρνει την ικανοποίηση που του δίνει κίνητρα για να συνεχίσει την ζωή του, ανεξάρτητα αν στερείται ξεκούρασης, αγάπης και εκτίμησης από την οικογένεια και τους γύρω του και αν παραμελεί και αυτή την ίδια του την υγεία, την εξωτερική εμφάνιση, την κοινωνική του εκτίμηση και άλλα.

Στρεφόμαστε λοιπόν στο θέμα της αυτογνωσίας.

Πρώτο πρέπει όλοι να κατανοήσουμε πως όταν εμείς έχουμε το πρόβλημα του εθισμού, δεν το αντιλαμβανόμαστε.

Ή αν το αντιληφθούμε δεν το αποδεχόμαστε.

Και αν το αποδεχτούμε, νομίζουμε πως έχουμε τις δυνάμεις να το ελέγξουμε.

Και όταν καταφέρουμε για λίγο χρονικό διάστημα να αναλάβουμε από μόνοι μας δράση και να το ελέγξουμε και έλθει πολύ σύντομα δυστυχώς η πρώτη υποτροπή, τότε έχουμε έτοιμη την δικαιολογία για την αποτυχία μας.

Αυτή είναι συνήθως συνδεδεμένη με εξωτερικούς συνήθως λόγους και παράγοντες, τους οποίους μεγαλοποιούμε ή παρουσιάζουμε σαν αναπόφευκτους και συνεχίζουμε τον εθισμό μας.

Αυτό συνεχίζει μέχρι τα πράγματα να φθάσουν στο απροχώρητο και τότε αναγκάζονται και άλλα άτομα του περιβάλλοντος μας να αναμειχθούν, οπότε δημοσιοποιούμε το πρόβλημα μας με την κρυφή ελπίδα και κάποιοι άλλοι να μας στηρίξουν.

Ας σκεφθούμε όλες τις προσπάθειες που κάναμε μέχρι σήμερα για έλεγχο των ποσοτήτων και του είδους του φαγητού μας. Ας κοιτάξουμε την πιο πάνω παράγραφο και θα καταλάβουμε όλη την μάταιη μας προσπάθεια.

Ακολουθούμε βήμα με βήμα όλη την πορεία της εξάρτησης και του εθισμού, ανεξάρτητα από το είδους- ουσιοεξάρτηση ή συμπεριφοράς.

Η μόνη διαφορά είναι πως στην ουσιοεξάρτηση μας φαίνεται εξωτερικά πως έχουμε κάποιο πρόβλημα, ενώ στον εθισμό στις συμπεριφορές- εργασία, φαγητό, σεξ, τζόγο, γυμναστήριο και πολλά άλλα κανένας, μα κανένας δεν μπορεί ούτε καν να το υποψιαστεί...

Το θέμα είναι πως ενώ με την συμπεριφορά μας και τις αποτυχίες μας προκαλούμε τους άλλους να μας συμπαρασταθούν, αυτή την βοήθεια εμείς φαινομενικά δεν την θέλουμε γιατί αν την δεχτούμε είναι σαν να αποδεικνύουμε την αδυναμία μας να ελέγξουμε τις πράξεις μας.

Και εδώ ξεκινούν τα διάφορα προβλήματα- φιλονικίες- καυγάδες, βρισιές, απειλές για χωρισμούς- σωματική και ψυχολογική βία σε οποιανδήποτε επιμένει να μας θυμίζει τον εθισμό μας και την αδυναμία μας να τα βγάλουμε πέρα και να τον σταματήσουμε.

Στον εργασιακό εθισμό τα συμπτώματα που μπορεί ο εθισμένος ή και το περιβάλλον του να διαπιστώσουν είναι τα συχνά παράπονα για τη υγεία, δυσκολίες στον ύπνο, συναισθηματική αστάθεια και εξάντληση, περισσότερη κατάθλιψη από άλλα άτομα που εργάζονται κανονικά, απλά περισσότερες ώρες.

Στο σπίτι είναι φυσικό να υπάρχουν τεταμένες σχέσεις, συζυγική αποξένωση και ελάχιστες συναισθηματικές σχέσεις με τα παιδιά.

Το πιο βασικό πρόβλημα για τους εθισμένους στην εργασία ανθρώπους είναι ότι παρόλο ότι αντιλαμβάνονται τον εθισμό και τα συμπτώματα του δεν μπορούν ψυχολογικά και ουσιαστικά να αλλάξουν την συμπεριφορά τους και να απομακρυνθούν από τον βλαβερό και εθιστικό τρόπο απασχόλησης και υπεραπασχόλησης τους με την εργασία.

Αν υπάρξει έστω και λίγη αυτογνωσία υπάρχουν τρόποι που ο καθένας μπορεί να προχωρήσει για να θεραπεύσει τον εθισμό του. 

Για να γίνει αυτό σημαίνει πως φτάσαμε στο σημείο να αναρωτηθούμε αν αυτό κάναμε πριν μας άρεσε.

Επειδή σίγουρα η απάντηση μας ήταν αρνητική μπορούμε να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα που σημαίνει δράση.

Δηλαδή είτε μειώνουμε την υπεραπασχόληση μας λίγο ή τελείως.

Με τον τρόπο αυτό δίνουμε στον εαυτό σας την ευκαιρία για να συγκρίνει αν αυτό που κάναμε πριν είναι καλύτερο με αυτό που κάνουμε τώρα.

Όταν προχωρήσουμε και σε αυτό το βήμα και πειστήκαμε πως αυτό που είχαμε ήταν εργασιακός εθισμός μας μένουν μόνο λίγα πράγματα για να απελευθερωθούμε.

Αφού καταγράψουμε τι ακριβώς κάναμε και το θεωρούσαμε ως υπερβολή αρχίζουμε μια- μια να αλλάζουμε τις συμπεριφορές μας στις διάφορες περιπτώσεις και θα βλέπουμε πως αρχίζουμε να βρίσκουμε ενδιαφέροντα πράγματα που προηγουμένως δεν ήταν στις προτεραιότητες μας, τώρα να μας φαίνονται αγαπητά. Η εξασφάλιση περισσότερου ελεύθερου χρόνου μας δίνει την ευκαιρία να επικοινωνήσουμε και να παίξουμε περισσότερο με τα παιδιά μας και να έλθουμε πιο κοντά στο συζυγικό μας ταίρι.

Η ανταμοιβή μας είναι το κίνητρο μας για πρόληψη της υποτροπής.

Αν δούμε πως δυσκολευόμαστε να τα βγάλουμε πέρα, τότε μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια για ψυχολογική στήριξη από φίλους ή και από εξειδικευμένο προσωπικό- ψυχίατρο ή ψυχολόγο.

Χώρος για απογοήτευση δεν υπάρχει.

Κανένας εθισμός δεν έφυγε μόνο με μια προσπάθεια.

Η διατήρηση της αυτογνωσίας δίνει ελπίδες πως η προσπάθεια θα συνεχίσει και θα ευοδωθεί.