Όπως καθορίζεται από τον τίτλο πρόκειται για συναισθηματική διαταραχή, κατάθλιψη, η οποία συμβαίνει πιθανόν κάθε χρόνο σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.

Σε κάποιες χώρες όπου οι εποχές έχουν πιο καθορισμένα όρια αυτή η διαταραχή φαίνεται πολύ καλύτερα.

Στις δικές μας κλιματολογικές συνθήκες φαίνεται πως υπάρχει μια σχετική σύγχυση και δεν είναι ξεκάθαρο για τα άτομα που τους συμβαίνει.

Μόνο η καλή μελέτη του ιστορικού της εμφάνισης και της εξέλιξης της διαταραχής αυτής μπορεί να δώσουν ακριβή στοιχεία για την νομοτελειακή ημερολογιακή σύμπτωση της σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο του χρόνου.

Συνήθως η διαταραχή αυτή επαναλαμβάνεται Φθινόπωρο και Χειμώνα, όπου μικραίνουν οι μέρες και μειώνεται η ηλιοφάνεια, αλλά έχουμε και αρκετές περιπτώσεις άνοιξη και καλοκαίρι.

Η εποχιακή αυτή διαταραχή συμπτωματολογικά είναι η ίδια όπως η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή, με την διαφορά ότι εδώ παρατηρείται σε μια συγκεκριμένη εποχή του χρόνου.

Είναι γιαυτό που αρκετός κόσμος μιλά για χειμερινή κατάθλιψη και αν τα συμπτώματα δεν είναι και τόσο σοβαρά να γίνεται λόγος και για « μελαγχολία του Χειμώνα».

Μια βασική όμως διαφορά είναι πως με την αλλαγή της εποχής τα συμπτώματα και ακόμη και χωρίς θεραπεία, από μόνα τους υποχωρούν.

¨Όλες οι έρευνες που έγιναν στις Βόρειες χώρες και στις ΗΠΑ, όπου το φαινόμενο αυτό είναι πολύ πιο εμφανές μιλούν για ποσοστά από 1-10% του πληθυσμού τους πως παρουσιάζει τέτοιου είδους εποχιακή καταθλιπτική διαταραχή και στις γυναίκες εμφανίζεται τέσσερεις φορές περισσότερο από τους άντρες.

Για την κατάθλιψη του καλοκαιριού σαν βασικές αιτίες παρουσιάζονται η υψηλή θερμοκρασία, η υγρασία, αλλά και η υπερβολική έκθεση στο ηλιακό φως να προκαλούν υπερπαραγωγή της μελατονίνης, του νευροδιαβιβαστή της «υπνηλίας» και επηρεάζεται σοβαρά ο κύκλος « ύπνου- αφύπνισης».

Μείζων καταθλιπτική διαταραχή

Τα κυριότερα συμπτώματα της Μείζονας κατάθλιψης περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

Καταθλιπτικό συναίσθημα σχεδόν καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας με σοβαρή απώλεια ενδιαφερόντων.

Παρατηρούνται προβλήματα στον ύπνο, ο οποίος συνήθως διακόπτεται το βράδυ και οι συνεχώς επαναλαμβανόμενες σκέψεις ενοχής, προβληματισμών και κάποτε παράλογων υποθέσεων δεν επιτρέπουν την συνέχιση του ύπνου μέχρι το πρωί.

Επίσης διαπιστώνονται σημαντικές αλλαγές στην όρεξη ή στο βάρος, απώλεια ενέργειας και γενικά υποτονικότητας και έλλειψη συγκέντρωσης και προσοχής.

Δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις όπου το αίσθηματ ης απογοήτευσης και απελπισίας να οδηγήσει σε σκέψεις, απόπειρες ή πράξεις αυτοκαταστροφής.

Χειμερινή κατάθλιψη

Τα συμπτώματα που υπερτερούν και που κάνουν την Χειμερινή Κατάθλιψη να διαφέρει από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της Μείζονος είναι:

Ο υπερβολικός ύπνος, η υπερφαγία και η ροπή προς τα γλυκά, που εξυπακούει και αύξηση βάρους.

Η κοινωνική απόσυρση: Δυστυχώς εδώ παρατηρείται η επιθυμία του ατόμου να αποσύρεται κοινωνικά, να αποφεύγει επαφές και εξόδους σαν να βρίσκεται σε

«χειμερινή νάρκη».

Τα μέτρα πρόληψης περιλαμβάνουν την εξασφάλιση όσο το δυνατόν περισσότερου ηλιακού φωτός κατά την διάρκεια των χειμερινών μηνών.Αυτό εξασφαλίζεται με διάφορους τρόπους, όπως περιπάτους στην φύση και προσαρμογή του εργασιακού μας περιβάλλοντος σε χώρους εύκολης πρόσβασης του ηλιακού φωτός.

Το ίδιο ισχύσει και για τις συνθήκες διαβίωσης μας. Εκεί όπου αυτό είναι αδύνατο μπορεί να γίνει πρόληψη και θεραπεία με φωτοθεραπεία.

Αυτό πετυχαίνεται με αυξημένη έκθεση σε φως ( 30-60 λεπτά την ημέρα) που εξασφαλίζεται από ειδικούς λαμπτήρες.

Μέσω του φωτός μειώνεται η παραγωγή της μελατονίνης ( υπνηλία) και αυξάνεται η παραγωγή της σεροτονίνης.

Βασικό στοιχείο πρόληψης και αντιμετώπισης είναι η διατήρηση του προγράμματος και της ρουτίνας που εξασφαλίζει περισσότερη έκθεση στο φως.

Επίσης η εξασφάλιση πιο υγιούς ύπνου, μακριά από φώτα και θορύβους, καθώς επίσης, αν μπορεί να κατορθωθεί με την βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας οι λάμπες στο υπνοδωμάτιο να ανάβουν τουλάχιστο μια ώρα πριν την κανονική ώρα του εγερτηρίου. Αυτό βοηθά να διατηρηθεί η συνήθεια του ξυπνήματος σε μια και συγκεκριμένη ώρα, ανεξάρτητα έξω είναι ακόμη σκοτεινά.

 

Καλοκαιρινή κατάθλιψη 

Το αντίθετο γίνεται στην πρόληψη και θεραπεία της καλοκαιρινής κατάθλιψης, όπου συστήνεται η αποφυγή στην συνεχή έκθεση στο φως του ήλιου, ή στην ζέστη, οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν στον κύκλο ύπνου αφύπνισης.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τον περιορισμό στο σπίτι ή σε κλειστούς χώρους ή σε σκοτεινά δωμάτια. Γενικά πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία αναζήτησης φωτός και της αποφυγής του, καθώς και η διατήρηση χαμηλών θερμοκρασιών στον χώρο όπου συχνάζει το άτομο με καλοκαιρινή κατάθλιψη και αυτό είναι πιθανόν να βοηθήσει στην όλη προληπτική και θεραπευτική προσπάθεια. 

Αν οι πιο πάνω στρατηγικές δεν αποδώσουν η καταφυγή σε ειδικό και η πιθανή χρήση φαρμακοθεραπείας σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία πιθανόν να είναι μια καλή λύση.

Ο πιθανός δε συνδυασμός με την αυτοφροντίδα που περιγράψαμε πιο πάνω μπορεί να δώσει ακόμη πιο καλά αποτελέσματα.