Ο έφηβος προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ενδοψυχικές και διαπροσωπικές  δυσκολίες της ωρίμανσης και της κοινωνικής του προσαρμογής  προς την  ενηλικίωση,  πολλές φορές καταφεύγει στην αυξημένη χρήση/κατάχρηση αλκοόλ ή άλλων ουσιών (ουσιοεξάρτηση) ή αναπτύσσει εξάρτηση σε συμπεριφορές, όπως στο τζόγο, ηλεκτρονικά παιγνίδια, διαδίκτυο και άλλα.

Όταν  κάποιος έφηβος  περάσει από το στάδιο της χρήσης προς την εξάρτηση ουσιών,  μπορεί να παρουσιάσει κάποια σημεία που μπορεί να στρέψουν την προσοχή μας σε αυτό το πρόβλημα.

Προσοχή στη κρίση μας

Από την αρχή πρέπει να συμφωνήσουμε πως πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στα συμπεράσματα και στους χαρακτηρισμούς μας γιατί τα πιο κάτω σημεία μπορούν να βρεθούν και σε πολλές άλλες παθολογικές ή μη καταστάσεις  του παιδιού μας ( άγχος, κατάθλιψη, ψύχωση, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακόμη και σε καταστάσεις εφηβικού έρωτα ή αποτυχημένης σχέσης, κακής απόδοσης στο σχολείο ή άλλης σπουδαίας για αυτό δραστηριότητας, θυματοποίησης λόγω μπούλιγκ και πολλά άλλα), που δεν έχουν καμιά σχέση με κατάχρηση ουσιών.

Απλά η προσεκτική παρακολούθηση των πιο κάτω συμπτωμάτων θα μας βοηθήσει να κάνουμε ένα σωστό και υγιή διάλογο με το παιδί μας βασισμένο στα σημάδια που παρατηρήσαμε  που θα παρουσιαστούν στην συνομιλία μας σαν γεγονότα, που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν και να ζητήσουμε εξήγηση. 

Για παράδειγμα:

• «Βλέπω πως πριν έκανες δύο φορές την ημέρα ντους και τώρα πρέπει να γίνει καυγάς με την μητέρα σου έστω και μια φορά την εβδομάδα να μπεις στο μπάνιο. Δώσε μου μια εξήγηση»
• «Πάντα μου έλεγες πως σου άρεσε η ιστορία και τώρα σε δύο διαγωνίσματα οι βαθμοί σου είναι κάτω από την βάση. Πως το εξηγείς αυτό;»

Πάντοτε μιλούμε για γεγονότα, για συμβάντα, ουδέποτε αόριστα, γενικευμένα και με υπονοούμενα όπως:

• «Με αυτούς τους παρέες που έμπλεξες οδηγείσαι στην καταστροφή».
• «Με αυτά που κάνεις σίγουρα θα καταντήσεις ναρκομανής»
• «Εσύ θα μας πεθάνεις όλους»

Αυτά θα δημιουργήσουν δυσφορία, θα αναγκάσουν τον έφηβο να πάρει αμυντική στάση, θα απορρίψει τον γονιό και δεν θα γίνει συνομιλία.

Κυριότερα συμπτώματα:

Στο σώμα:

Κούραση, τραύματα, συχνά προβλήματα υγείας, αυξομείωση βάρους, χαοτικό βλέμμα, έλλειψη ατομικής υγιεινής.

Στο συναίσθημα:

Αστάθεια και ξαφνικές αλλαγές της διάθεσης, έκφρασης μίσους και παρανοϊκής ζήλειας, έλλειψη αυτό-εκτίμησης, αδυναμία σωστής κρίσης, κατάθλιψη, απάθεια.

Στην οικογένεια:

Αποφυγή επαφής, έντονες συγκρούσεις, απειλές  και βρισιές με τα μέλη της οικογένειας, καυγάδες, επιθετικότητα, απομόνωση, μη τήρηση ορίων.

Στο σχολείο: 

Μείωση ενδιαφερόντων, αδράνεια, πολλές αδικαιολόγητες απουσίες, ( που δεν αναφέρονται στο σπίτι) έλλειψη πειθαρχίας, μείωσης της απόδοσης στα μαθήματα.

Στην κοινωνία: 

Εγκατάλειψη μακροχρόνιων φίλων, δημιουργία νέων φίλων με προβληματική συμπεριφορά, εγκατάλειψη αγαπημένου χόμπι που του προσφέρει ικανοποίηση, αλλαγή στεκιών, παρουσιάζεται συχνά σε ύποπτους χώρους όπου γίνεται αγοραπωλησία ουσιών εξάρτησης, έχει ροπή σε παραπτώματα, προβλήματα με το νόμο.

Άλλες επιπτώσεις:

Ατυχήματα:

Η τοξίκωση από αλκοόλ ή άλλες ουσίες ( κάνναβη, κοκαίνη, οπιούχα, αμφεταμίνες) αποτελεί έναν ισχυρό παράγοντα πρόκλησης τροχαίων, παραβατικότητας, τραυματισμών ή εγκληματικών πράξεων, ενδοοικογενειακής βίας, πτώσεων και δηλητηριάσεων.

Καθορισμός του εθισμού.

Αν ο έφηβος παρουσιάζει ένα ή περισσότερα από τα πιο κάτω τότε μιλάμε πως πιθανόν να  βρίσκεται στο στάδιο του εθισμού και χρειάζεται βοήθεια.

Καταναγκαστική επιθυμία της χρήσης της ουσίας Αλλαγή εξωτερικής εμφάνισης. Συνεχής αϋπνία ή έντονη υπνηλία. Συγχυτικές καταστάσεις, εκτός τόπου και χρόνου, παρανοϊκότητα. Συνεχής αναζήτηση χρημάτων, χωρίς να μπορεί να δώσει απάντηση για ποιό λόγο του χρειάζονται. Απώλεια αντικειμένων αξίας από το σπίτι. Κατάχρηση πιστωτικών καρτών, μελών της οικογένειας ή εξαφάνιση χρημάτων από το σπίτι.

Αποτυχημένες προσπάθειες στο παρελθόν να διακόψει τη χρήση Εμφάνιση στερητικού συνδρόμου αμέσως μετά τη διακοπή της χρήσης Η ουσία έχει γίνει το επίκεντρο της ζωής του ατόμου (σε βάρος των άλλων δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων του) Συνεχής άρνηση της ύπαρξης προβλήματος και ως εκ τούτου άρνηση έναρξης θεραπευτικής προσπάθειας. Δημιουργία προβλημάτων με τον νόμο, είτε λόγω συμπεριφοράς είτε με κατοχή ποσοτήτων παράνομων ουσιών.

Θεραπεία

Η θεραπεία ξεκινάει από τον ίδιο τον ασθενή.

Η αποδοχή του προβλήματος είναι το σημαντικότερο βήμα.

Δυστυχώς αυτό το βήμα πρέπει να γίνει με την βοήθεια του οικογενειακού και του φιλικού περιβάλλοντος. Αυτό μπορεί να γίνει με την μέθοδο της πειθούς και της ανοικτής συνομιλίας.

Αυτό συνήθως γίνεται όχι μόνο από ένα μέλος της οικογένειας, αλλά από ομάδα, η οποία έχει προετοιμαστεί με τα ανάλογα επιχειρήματα και το κάθε μέλος της ομάδας ανάλαβε ένα ξεχωριστό τομέα της ζωής του εφήβου- την υγεία, το σχολείο, τις φιλίες και τις σχέσεις, την σχέση με τον νόμο κι άλλα.

Η καλοσύνη, η εκδήλωση της αγάπης τους και η υπομονή πρέπει να χαρακτηρίζει τα άτομα που θα δοκιμάσουν να κάνουν την αλλαγή.

Από την αρχή πρέπει να γνωρίζουμε πως οι φόβοι του εξαρτημένου είναι πάρα πολλοί. Δεν μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του χωρίς την ουσία εξάρτησης. Φοβάται πως δεν θα λειτουργεί σαν άνθρωπος, θα είναι συνεχώς εκτεθειμένος σε κινδύνους και η συνεχής άρνηση του θα γίνεται όλη και πιο επίμονη.

Σε κάθε βήμα πρέπει να υπογραμμίζουμε την θέληση μας για στήριξη του ατόμου με έμπρακτο τρόπο. Δηλαδή με λόγια και με την σωματική μας επαφή, άγγιγμα στον ώμο, στα χέρια ακόμη και αγκαλίτσες να του μεταφέρουμε τα θερμά μας αισθήματα για εκείνον και να τον διαβεβαιώνουμε με λόγια την συνέχιση της υποστήριξη μας, πως στις δύσκολες στιγμές δεν θα είναι μόνος του.

Μόνο τότε θα μπορούμε να είμαστε σίγουροι πως θα έχουμε στην αποδοχή και αναγνώριση του προβλήματος και αποδοχή έναρξης θεραπευτικής προσπάθειας

Στην Κλινική ΒΕΡΕΣΙΕ εφαρμόζεται πρόγραμμα απεξάρτησης για παιδιά και εφήβους.