Εκτός από τον εθισμό στις ουσίες κατά τις τελευταίες δεκαετίες μιλούμε και για εξαρτήσεις/εθισμό στις συμπεριφορές.

Μια πολύ έντονη και ευρέως πλέον διαδεδομένη εξάρτηση είναι η παθολογική σχέση με το διαδίκτυο.

Ο εθισμός και η εξάρτηση από το διαδίκτυο (internet addiction disorder) αποτελεί, τη «πρόκληση του 21-ου  αιώνα".

Παρόλο που οι Διεθνείς Ταξινομήσεις των ασθενειών (I.C.D.-10, DSM V)  δεν έχουν καταλήξει που να την κατατάξουν ή όχι ως ασθένεια,  διαπιστώνονται σημαντικές ομοιότητες με παρεμφερείς μορφές εξαρτήσεων, όπως η εξάρτηση από τις ουσίες, το οινόπνευμα και τα τυχερά παιχνίδια.  

Το χαρακτηριστικό του εθισμού αυτού  είναι ακριβώς το ότι γίνεται υπερβολική χρήση του διαδικτύου σε βαθμό ώστε να παραμελούνται από τον χρήστη:

• Βασικές βιολογικές ανάγκες,
• Κοινωνικές ανάγκες  και διαπροσωπικές σχέσεις.
• ο ύπνος,
• το φαγητό,
• οι σχέσεις με το περιβάλλον,
• οι επαγγελματικές υποχρεώσεις.
• η σωματική υγιεινή και η εξωτερική εμφάνιση.

Το πρόβλημα δηλαδή είναι η υπεραπασχόληση σε χρόνο μπροστά σε μιαν οθόνη υπολογιστή.

Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

• Συμμετοχή σε ηλεκτρονικά παιχνίδια μέσα από την υιοθέτηση ρόλων και χαρακτήρων (role – playing games)
• Συμμετοχή σε παιχνίδια με έντονο το στοιχείο της τύχης (π.χ. ηλεκτρονικά καζίνο),
• Επικοινωνεί με σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, fora, chat rooms (δωμάτια ηλεκτρονικής συζήτησης), blogs (ιστολόγια)
• Δημιουργεί κάτω από διαφορετικά ονόματα και προφίλ σελίδες σε κοινωνικά μέσα και λαμβάνει και στέλνει μηνύματα, τα οποία μπορεί να μην έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο, φτάνει να τον κάνουν να νοιώθει καλά.
• Κάνει μακρόχρονες και άσκοπες  περιηγήσεις σε θέματα γενικής πληροφόρησης, μουσικής, ταινιών, οπτικοακουστικών αρχείων (youtube) αλλά και πορνογραφίας.
• Ανάμεσα στα άλλα ο ίδιος μπορεί να συμμετέχει σε αγοραπωλησίες, πλειστηριασμούς και ηλεκτρονικό εμπόριο, να μαθαίνει μια ξένη γλώσσα ή να διαβάζει ένα βιβλίο ακούγοντας ραδιόφωνο.

Είναι φυσικό πως όλα τα πιο πάνω μπορούν να γίνουν και σαυτό να μην υπάρχει παθολογία

ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ –ΣΤΕΡΗΣΗ

Αν ο χρήστης που κάνει υπερβολική χρήση του διαδικτύου και που βρίσκεται καθηλωμένος σε μία οθόνη πάνω από πέντε- οκτώ ώρες την ημέρα, μεταπηδώντας συνεχώς και –συνήθως- άσκοπα από τη μία δράση στην άλλη, μετατρέπει τελικά το διαδίκτυο από μέσο επικοινωνίας και πληροφόρησης σε αυτοσκοπό, με την έννοια ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό και ότι άρα εξαρτάται άμεσα αυτό. Τότε λέμε πως κάνει παθολογική χρήση, δηλαδή κατάχρηση.

• Εκείνο που διαφοροποιεί τα πράγματα είναι αν σε περίπτωση που για κάποιο λόγο το άτομο δεν μπορεί να εξασφαλίσει τον απαιτούμενο χρόνο που συνήθισε να αφιερώνει  για την απασχόληση του μπροστά στον υπολογιστή να μην έχει στέρηση, δηλαδή να μην τον κυριεύσει δυσφορία, αίσθημα θυμού, να χάσει την δυνατότητα του να επικοινωνεί με άλλα άτομα, να εργάζεται και άλλα, που σημαίνει πως υπάρχει εμφανής εθισμός σε αυτό που κάνει και του λείπει.
• Δηλαδή ωθείται στη χρήση του διαδικτύου κατά τρόπο ψυχαναγκαστικό, θεωρεί, δηλ., ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτε χωρίς το διαδίκτυο και βιώνει ολοένα και περισσότερο την επιθυμία και ανάγκη να καθηλώνεται μπροστά στην οθόνη, με αποτέλεσμα να αισθάνεται ιδιαίτερη ευφορία μπροστά στον υπολογιστή του, αλλά και άγχος, εκνευρισμό, θυμό και κατάθλιψη όταν απομακρύνεται από αυτόν (σύνδρομο στέρησης).
  

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΤΗΣ  ΣΤΕΡΗΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΚΟΛΟΥΘΑ

• Δυσκολεύεται ιδιαίτερα να απομακρυνθεί από τον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή.
• Αδιαφορεί για τον οικογενειακό και κοινωνικό του περίγυρο,
• Αρνείται την ύπαρξη του προβλήματος του και προσπαθεί να το κρύψει.
• Παραμελεί άλλες σημαντικές δραστηριότητες (π.χ. εργασία, έξοδοι, σχολείο, αθλητισμός)
• Εμφανίζει από άποψη σωματικής υγείας, ημικρανίες, διαταραχές στον ύπνο, στρες, διατροφικές διαταραχές, παχυσαρκία, μυοσκελετικά προβλήματα, καθώς και πόνους στη μέση, στον καρπό και στα μάτια.

Σε ένα γενικότερο επίπεδο, ο εθισμός με το διαδίκτυο συνεπάγεται κρίση στις οικογενειακές σχέσεις, αποβολές για τον μαθητή από το σχολείο, κατεστραμμένους γάμους, απολύσεις από την εργασία, σώρευση χρεών (λόγω της ενασχόλησης με τυχερά παιχνίδια), σεξουαλικές παρενοχλήσεις (ιδίως εις βάρος ανηλίκων) και άλλες παρεμφερείς προβληματικές καταστάσεις

Συνήθως ο εθισμός στο διαδίκτυο πλήττει περισσότερο άτομα εσωστρεφή και μοναχικά.

Μέσω της επαφής του διαδικτύου ορισμένα άτομα βιώνουν το αίσθημα της ελευθερίας που τους προσφέρει η ανωνυμία, ικανοποιούν αρκετές από τις ανάγκες τόνωσης της αυτοεκτίμησης τους, αποκτούν «φίλους», που τους είναι πολύ δύσκολο να το κάνουν στην καθημερινή του ζωή και ζουν μια άλλη εικονική ψηφιακή πραγματικότητα.

 Πιο κάτω παρουσιάζονται κάποια συμπτώματα που ένας γονιός μπορεί να έχει υπόψη του, όχι πως όλα αυτά είναι ένδειξη της διάγνωσης εξάρτησης. Μπορεί να είναι και συμπτώματα και πολλών άλλων καταστάσεων, όπως κατάθλιψης, άγχους, δυσκολιών στις διαπροσωπικές σχέσεις, χρήση ουσιών και άλλα.

Απλά τα πιο  κάτω μπορούν να δώσουν την ευκαιρία έναρξης διαλόγου με το παιδί, βασισμένο σε γεγονότα και όχι υποθέσεις χωρίς χαρακτηρισμούς και υπαινιγμούς.

ΔΙΑΛΟΓΟΣ- ΑΝΟΙΚΤΟ ΚΑΝΑΛΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Ξεκινούμε  την συνομιλία με τον εξής τρόπο:

«Βλέπω τα πιο κάτω και θα ήθελα να μου έδινες μια εξήγηση».

• Υπερβολική κόπωση:

Tο παιδί έχει μεγάλη δυσκολία να ξυπνήσει το πρωί και στη συνέχεια δείχνει ξενυχτισμένο και νυσταλέο.

• Προβλήματα στο σχολείο:

Mειώνεται συνεχώς η επίδοση του παιδιού στο σχολείο.

• Αποστασιοποίηση από φίλους και οικογένεια:

 Tο παιδί δεν επικοινωνεί με τον περίγυρό του.

• Μειωμένο ενδιαφέρον για αγαπημένες συνήθειες (χόμπυς):

Πέραν του διαδικτύου, όλες οι άλλες δραστηριότητες γίνονται για το παιδί χωρίς ουσιαστική σημασία και αξία.

• Απειθαρχία:

 Το παιδί «δεν ακούει λόγια» στη σχέση του με τους γονείς του και αντιδρά με θυμό στις όποιες υποδείξεις τους, ενώ από την άλλη πλευρά τους λέει ψέματα ότι δεν ασχολείται με το διαδίκτυο.