Δεν είναι λίγες οι στιγμές, όπου κάποιες καταστάσεις στην εργασία μας, στο σπίτι, στο καφέ, στον δρόμο και αλλού, μας προκαλούν έντονη και ξαφνική ένταση, όπου ο οργανισμός μας αντιδρά με οξύ ξέσπασμα- είτε με φυγή, είτε με φωνές, κινήσεις απειλητικές, χειρονομίες είτε ακόμη και με χειροδικία και βία.

Σε λίγο αφού περάσει το νέφος του θυμού μας, αναρωτιόμαστε γιατί συνέβηκε αυτό και γιατί αντιδράσαμε με τον τρόπο αυτό και αν μπορούμε άλλη φορά να προσπαθήσουμε να συμπεριφερθούμε διαφορετικά.

Γιατί συμβαίνει όμως αυτό;

Από καθαρά βιολογικής πλευράς το θέμα έχει την λογική του εξήγηση, γιατί κάποιοι αμυντικοί μηχανισμοί στον εγκέφαλο μας, που είναι μαθημένοι από τον καιρό της προ εκατομμυρίων χρονών ανάπτυξης μας σαν βιολογικά όντα, όπου περάσαμε από την ερπετική μας, όπως λέγεται η εξέλιξη μας, ένα μέρος του τότε εγκεφάλου μας παρέμεινε σαν βάση στην μέχρι σήμερα ανάπτυξη μας και μας δίνει συναγερμικά αμέσως, σε περίπτωση απειλής ή κινδύνου, το σύνθημα να αντιδράσουμε πάραυτα.

Αυτό ήταν πολύ χρήσιμο στα πολύ παλιά χρόνια, όπου στην εξέλιξη μας δεν υπήρχε φλοιός στον εγκέφαλο μας για να κάνει επιπρόσθετο έλεγχο στις σκέψεις και στις πράξεις μας και να κάνει διορθωτικές πράξεις.

Η αστραπιαία άμεση μας αντίδραση κάποιες φορές- ακόμη και σήμερα- είναι σωτήρια, γιατί με τον αυτοματισμό της δράσης-αντίδρασης, μας προσφέρει στιγμιαία ανταπόκριση σε κάτι που πιθανόν να απειλεί την ύπαρξη μας και με τον τρόπο αυτό αποφεύγουμε τους κινδύνους και σώζουμε την ζωή μας.

Για να λειτουργήσουμε όμως σαν σημερινοί, πολιτισμένοι άνθρωποι που διαθέτουμε φλοιό με φαιά ουσία και μπορούμε να ελέγξουμε την συμπεριφορά τους, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξη του πιο πάνω βιολογικού μηχανισμού- που είναι απόλυτα φυσικό να υπάρχει σε κάθε άνθρωπο.

Απλά αμέσως, στην κρίσιμη στιγμή, πρέπει να ενεργοποιήσουμε και εμπλέξουμε συνειδητά την θέληση μας να αφυπνίσει τον φλοιό μας για να μεσολαβήσει με την λογική και την κρίση, που είναι γνώρισμα του, αλλά και που είναι βασισμένη στην παιδεία μας, στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας στις αρχές και τις αξίες μας και άλλα πολλά και να αποφύγουμε την άμεση ενστικτώδη αντίδραση, που μας τοποθετεί πιο κοντά στα ζώα, παρά στον άνθρωπο.

Εκείνο που έχει σημασία είναι να αποφύγουμε την άμεση και απερίσκεπτη αντίδραση- λεκτική ή μη λεκτική.

Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να παραμείνουμε ήρεμοι για να κερδίσουμε χρόνο, μέχρις ότου οι μηχανισμοί που μας κάνουν ανθρώπους να λειτουργήσουν αποτελεσματικά και να μας βοηθήσουν να φανούμε δυνατοί και λογικοί για να ανταπεξέλθουμε σε κάτι που νοιώθουμε πως μας απειλεί είτε σωματικά είτε συναισθηματικά.

Δηλαδή πρέπει με κάποιο τρόπο να φύγει ο φόβος, να εμπλουτίσουμε τον εγκέφαλο μας με άλλες πληροφορίες για να μας δώσει λύσεις με λόγια και κινήσεις με τρόπο που να μην ρίχνουμε λάδι στην φωτιά με την άμεση αντίδραση μας με λόγια ή συμπεριφορά, αλλά να μας βοηθήσουν να βγούμε νικητές από την δύσκολη κατάσταση.

Αυτό για να το κάνουμε χρειάζεται λίγη υπομονή, αφού ελέγξουμε πρώτα τα συναισθήματα μας.

Δηλαδή όταν νοιώσουμε πως το αίμα βγήκε στο κεφάλι μας, αντί να δώσουμε άμεση απάντηση με λόγια ή πράξεις, μπορούμε να επιλέξουμε ένα διάλειμμα σιωπής, που για εμάς και για τον άλλο που μας προκάλεσε σημαίνουν διαφορετικά πράγματα, αλλά φέρνουν περίσκεψη, ή αρχίζουμε, για να κερδίσουμε χρόνο για να αναβάλουμε την απάντηση μας που επειδή θα είναι γεμάτη αρνητικά συναισθήματα μπορεί να ανάψει την φωτιά, να υποβάλλουμε διευκρινιστικές ερωτήσεις.

Αυτές είναι ανοικτές ερωτήσεις:

« Μπορείτε να γίνετε λίγο πιο συγκεκριμένος;»

« Εσείς αντιλαμβάνεσθε πως με τα λόγια σας αυτά, με θίγετε;

« Τι θα κάνατε αν εσείς ήσασταν στην θέση μου και ακούγετε όλα αυτά από εμένα..;

« Από που βγάλατε το συμπέρασμα αυτό;»

Και άλλες παρόμοιες ερωτήσεις, ανάλογα με το θέμα...

Με τις απαντήσεις που παίρνουμε και με την συμπλήρωση και άλλων ερωτήσεων, μπορούμε ήρεμα και ειρηνικά να οδηγήσουμε την συνομιλία από το επίπεδο του χλευασμού και ύβρεως στο επίπεδο της συνομιλίας και του διαλόγου και ταυτόχρονα βοηθούμε και τον συνομιλητή μας να κατανοήσει καλύτερα ορισμένα πράγματα, να αποφευχθούν λέξεις που προσβάλλουν, πράξεις που μπορεί να οδηγήσουν σε βία και να βρεθεί διέξοδο και χωρίς φωνές και σύγκρουση να οδηγηθούμε σε αμοιβαία αποδεκτή λύση..

Με τον τρόπο αυτό μειώνουμε την ένταση και την δική μας, μα και του άλλου, εκλογικεύουμε την σύγκρουση και το περιεχόμενο της, αποκτούμε θέση ισχύος, γιατί δεν παρασυρθήκαμε από τα συναισθήματα μας και τα ερπετικά- ζωικά μας ένστικτα και φέρνουμε την συζήτηση στο ανθρώπινο επίπεδο, όπου η λογική και η συνείδηση μας καθοδηγούν να βρίσκομε λύσεις και στις πιο δύσκολες για μας καταστάσεις.

Με λίγα λόγια, περνούμε από το ζωικό στο ανθρώπινο τρόπο αντίδρασης..

Γιατί δεν πρέπει να ξεχνούμε πως η λογική και το συναίσθημα κάνουν τον άνθρωπο να ξεχωρίζει από τα ζώα...