Το αλκοόλ στις μέρες μας είναι μια  κοινωνικά αποδεκτή ουσία εξάρτησης που υπάρχει παντού.

Το αλκοόλ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στις χαρές και στις λύπες μας.

Μπορεί δε, να χρησιμοποιηθεί για θετικούς σκοπούς( να καλυτερέψει την γεύση του φαγητού μας ή την ατμόσφαιρα σε μια φιλική μας συνάντηση) ή για αρνητικούς σκοπούς ( να καταπολεμήσουμε το άγχος μας, την αμηχανία μας, την κατάθλιψη μας, ή την αϋπνία μας).

Τα άτομα που χρησιμοποιούν το αλκοόλ για αρνητικούς σκοπούς είναι πιο ευάλωτα στο να οδηγηθούν στην εξάρτηση γιατί το αλκοόλ προκαλεί ανοχή και ζητά όλο και πιο ψηλές ποσότητες για να φέρει τα προηγούμενα αποτελέσματα.

Ο σημαντικός ρόλος του γονιού 

Πρέπει να γίνει κατανοητό πως αν ο γονιός από πολύ νωρίς δεν φροντίσει για την πρόληψη των εξαρτήσεων κανένας άλλος δεν μπορεί να το κάνει.

Οτιδήποτε προέρχεται από το σχολείο, την εκκλησία, την κοινότητα , τις εθελοντικές οργανώσεις, τα ΜΜΕ και αλλού είναι συμπληρωματικά της πρόληψης που κάνει το σπίτι και η οικογένεια και ιδιαίτερα οι γονείς.

Πρώτα είναι το προσωπικό παράδειγμα  που δίνουμε στα παιδιά μας με την δική μας συμπεριφορά.

Ένα παιδί που ζει σε περιβάλλον, όπου η χρήση αλκοόλ είναι καθημερινή συνήθεια από τους γονείς, παππούδες ή γιαγιάδες, αδελφούς ή αδελφές μέσα στο σπίτι, το κατατάσσει στις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Αν η προσβασιμότητα αλκοόλ μέσα στο σπίτι είναι εύκολη και δεν υπάρχει κανένας έλεγχος στην χρήση αποθεμάτων αλκοόλ, οπωσδήποτε είναι ακόμη ένα λόγος υψηλού ρίσκου για χρήση από το παιδί  κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.

Επειδή η ηλικία της πρώτης χρήσης είναι ιδιαίτερα καθοριστική για την πορεία της σχέσης  του με το αλκοόλ γι' αυτό που πρέπει να μιλήσουμε να μιλήσουμε μαζί του πριν την πρώτη του εμπειρία.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η στάση του αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, πρέπει  σαν γονείς να είμαστε ενήμεροι, να γνωρίζουμε και να αντιλαμβανόμαστε τις ιδιαιτερότητες της ανάπτυξης του παιδιού μας, την ψυχολογία του, την ανάπτυξη των διαπροσωπικών του σχέσεων και της φιλίας και πολλών άλλων  χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του πριν κάνουμε οποιανδήποτε παρέμβαση.

Οι συμβουλές μας και οι τοποθετήσεις  μας απέναντι στο θέμα πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνουν υπόψη τα πιο κάτω:

• Οι δύο γονείς ( και όποιοι άλλοι κατοικούν στον ίδιο χώρο) πρέπει να έχουν κοινή θέση πάνω στο θέμα. Το παιδί μας δηλαδή να παίρνει από όλους, λεκτικά και μη, το ίδιο μήνυμα χωρίς διφορούμενα.
• Πάντοτε να λαμβάνεται υπόψη  ηλικία του παιδιού μας
• Επίσης θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη τρόπος που διατηρούμε  την επαφή  με το παιδί μας και πόσο ανοικτό είναι το κανάλι της επικοινωνίας μας
• Πρέπει να γίνεται η σωστή επιλογή  της κατάλληλης  στιγμής όπου θα πρέπει να κάνουμε την παρέμβαση μας
• Ο καθορισμός ορίων σε κάποια είδη συμπεριφοράς πρέπει να είναι ξεκάθαρος και οποιαδήποτε οριοθέτηση και συμφωνία πρέπει να γίνεται μετά από συζήτηση και αποδοχή από το παιδί μας με πολύ δημοκρατικό τρόπο.

Παιδιά 11-14 χρόνων

Σε αυτή την ηλικιακή περίοδο το παιδί  μας πιθανόν έχει δοκιμάσει ποτό και πιθανόν να έχει έλθει σε επαφή με διάφορα ποτά και μπορεί ακόμη να έχει άποψη για το θέμα.

Αυτό συμβαίνει είτε με δική του πρωτοβουλία στο σπίτι από τα αποθέματα που υπάρχουν ή σε μια από τις εξόδους του, είτε του προσφέρθηκε από συγγενή ή φίλο.

Πιθανές ερωτήσεις που μπορεί να μας κάνει το παιδί μας

• Γιατί μου απαγορεύετε να πίνω, δεν είμαι μικρός, πλέον.
• Μπορώ να δοκιμάσω λίγο από το ποτό σου;
• Για εσύ πίνεις και εγώ δεν μπορώ.
• Οι γονείς των φίλων μου τους δίνουν λεφτά για να έχουν και να πίνουν όταν βγαίνουμε έξω. Εσείς γιατί μου απαγορεύετε;

Αν η τακτική μας είναι το παιδί μας να μπει στο θέμα της κατανάλωσης αλκοόλ όσο πιο αργά μπορεί, δεν πρέπει να προκαλούμε με την δική μας στάση απέναντι στο ποτό.

Απλά ποτέ δεν πίνουμε στην παρουσία του παιδιού μας.

Με τον τρόπο αυτό αποφεύγουμε τις ερωτήσεις « γιατί εσύ μπορείς και εγώ όχι...» γιατί οι απαντήσεις  είναι πολύ δύσκολες...

Αναφορικά με τα αποθέματα που έχουμε στο σπίτι «για τους ξένους», είναι καλύτερα να μην βρίσκονται σε κοινή θέα. Είναι δε καλό από καιρού εις καιρό να κάνουμε έλεγχο, αν παραμένουν όπως τα αφήσαμε την προηγούμενη φορά.

Μιλάμε επίσης με το παιδί μας για την πίεση που πιθανόν να δεχτεί από ομότιμους του και του υποδεικνύουμε τρόπους για να αντισταθεί χωρίς να φοβάται πώς θα χάσει τους φίλους του.

Κάνουμε αναφορές για την κακή χρήση του αλκοόλ,  να καταναλώνεται δηλαδή για αρνητικούς σκοπούς,  όταν κάποιος είναι νηστικός και να παίρνει σε κάθε περίπτωση υπερβολικές ποσότητες  αλκοόλ, που μπορεί να το οδηγήσουν στην μέθη.

Προσεκτική ακρόαση

Η διατήρηση καναλιού συνεχούς επικοινωνίας με το παιδί μας σημαίνει πως είμαστε σε θέση  να το ακούσουμε όταν το ζητήσει, καθόμαστε στο ίδιο ύψος απέναντι του, το κοιτούμε στα μάτια,  και το ενθαρρύνουμε με νοήματα, συνήθως με κούνημα του κεφαλιού μας να συνεχίσει να μιλά, να του υποβάλλουμε διευκρινιστικές ερωτήσεις, να μην το διακόπτουμε , να μην κάνουμε σχόλια για τις απόψεις του, ούτε και μη λεκτικά μηνύματα  μέχρι να τελειώσει. 

Με τον τρόπο αυτό δείχνουμε ικανοποιημένοι και με λόγια το εκφράζουμε γιατί το παιδί μας είχε το θάρρος να μιλήσει μαζί μας και με αρκετή προσοχή.

Χωρίς χαρακτηρισμούς λέμε την άποψη μας με γνώμονα να διορθώσουμε ή να συμπληρώσουμε εκεί που υπάρχει λόγος ή να ανατρέψουμε κάτι που θεωρούμε πως με τις γνώσεις αυτές που έχει θα δημιουργηθούν  επικίνδυνες στάσεις απέναντι στο φαινόμενο της χρήσης αλκοόλ και θα επηρεάσουν αρνητικά την δημιουργία πιστεύω γύρω από το πρόβλημα.

Πρέπει να δώσουμε στο παιδί μας το μήνυμα, πως ακόμη και να έκανε δοκιμή,  ή κατανάλωσε αλκοόλ δεν θα κατακριθεί για την πράξη του. Αν είναι σίγουρο για αυτό, τότε θα ανοίξει την καρδιά του και θα μας πει πολλά.

Η προσπάθεια αυτή είναι συνεχής και δεν πρέπει να είναι ευκαιριακή.

Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως ο σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε σωστή στάση και πιστεύω γύρω από το θέμα και όχι να κρίνουμε και να δικάσουμε την πράξη. Απλά η πράξη του δικού μας παιδιού ή άλλου που μας αναφέρει μας βοηθά να πετύχουμε τον σκοπό μας.

Μιλάμε με το παιδί μας

Όχι μόνο με για αυτό το θέμα , αλλά και για αρκετά άλλα που μας απασχολούν ( συμπεριφορά του στο σπίτι, σχολική επιτυχία, φιλίες και μπούλιγκ στο σχολείο, κατάχρηση χρόνου στο ιντερνέτ ή κινητό, απασχόληση με τον τζόγο, ρατσισμός και πολλά άλλα)  πρέπει να επιδιώκουμε να μιλούμε με το παιδί μας.

Με κανένα τρόπο δεν περιμένουμε να συμβεί κάποιο κακό για να επέμβουμε και να κατακρίνουμε την πράξη ή τον τρόπο σκέψης.

Τότε το παιδί μας δεν είναι ήσυχο, θα πάρει αμυντική στάση και ότι πούμε θα πάνε στον αέρα.

Για όλα αυτά που φοβόμαστε πως μπορούν να συμβούν στο παιδί μας πρέπει να έχουμε φροντίσει. 

Βάζουμε κανόνες 

Τα παιδιά στην ηλικία αυτή είναι δύσκολο να καθορίσουν όρια στην συμπεριφορά τους , γιατί από τη μια είναι η περιέργεια γύρω από μια νέα εμπειρία, από  την άλλη η κοινωνική τους αποδοχή από την ομάδα των ομότιμων και από την άλλη η συμμόρφωση με τις εντολές των γονιών.

Αν αυτές οι εντολές, οι κανόνες όμως δεν υπάρχουν, τότε το ανώριμο και χωρίς εμπειρίες παιδί μας θα κάνει πράγματα, για τα οποία μπορεί μεν αργότερα  να λυπάται , αλλά πολλές φορές μπορεί να του στοιχίσουν πολλά σε σχέση  με τη υγεία του, με την ζωή του  με την αξιοπρέπεια του και την αυτοεκτίμηση του .

Πολλές φορές σαν γονείς φοβόμαστε να βάλουμε όρια, κανόνες  και περιορισμούς γιατί δεν θέλουμε το παιδί μας  να νομίζει πως θέλουμε να του στερήσουμε την ελευθερία του και να του επιβάλουμε κάτι.

Ένας κανόνας όμως, που αφορά καίρια θέματα ασφάλειας για το ίδιο το παιδί και για ολόκληρη την οικογένεια, που μπορούν να έχουν σχέση με το αλκοόλ και τις εξαρτήσεις, την σεξουαλική συμπεριφορά, του χώρους που μπορεί να συχνάζει, την χρήση των χρημάτων, τα ωράρια των εξόδων, και η ετοιμότητα ζήτησης βοήθειας και η εξασφάλιση άμεσης ανταπόκρισης από τον γονέα δεν είναι περιορισμός, αλλά καθοδήγηση για δράση.

Ο κανόνας αυτός ορίζει στην συνείδηση του παιδιού μας τους όρους του παιγνιδιού μιας εξόδου ή μιας συμπεριφοράς και πολλές φορές μπορεί να σώσει το παιδί μας.

Αυτό μπορεί πιο εύκολα να αποδώσει αν εκ των προτέρων προκαθορίσουμε και τις μορφές επιβράβευσης με την τήρηση των συμφωνηθέντων.

Αυτό δίνει στο παιδί ένα κριτήριο της στάσης του γονιού του, αλλά και της δικής του, αφού  κάτω από άλλες μη πιεστικές συνθήκες που το ίδιο  συμφώνησε,  σε κάτι που η παρέα το ζητά επίμονα να γίνει μπορεί να τοποθετηθεί συνειδητά υπέρ ή κατά. Είναι σαν να γνωρίζει τον νόμο και αποφασίζει αν θα τον τηρήσει ή θα τον παραβιάσει.

Βάζοντας τους κανόνες μας πρέπει να κάνουμε και άσκηση με το παιδί μας πώς να λέει ΟΧΙ στην παρέα , χωρίς να φοβάται πως θα χάσει τους φίλους του.

Οι δικαιολογίες « Ο παπάς μου δεν μου επιτρέπει» ‘η « Αυτό δεν θα αρέσει στην μητέρα μου» ή οι γονείς μου δεν δέχονται κάτι τέτοιο», δεν  μπορεί να δώσει γερό επιχείρημα στην πίεση που δέχονται από  τους ομότιμους τους και να αποφύγουν την εκτέλεση μια πράξης που δεν θα ήθελαν να κάνουν.

Σε τέτοιες περιπτώσεις το παιδί μας θα δεχτεί ειρωνικά σχόλια πως   δεν έχει βούληση, δεν είναι ανεξάρτητος όπως οι άλλοι,  και πολλά άλλα στα οποία δεν μπορεί να αντισταθεί και γρήγορα θα υποκύψει.

Το μήνυμα  του ΟΧΙ πρέπει να είναι ξεκάθαρο.

« Αυτό που μου ζητάτε να κάνω δεν μου αρέσει. Δεν με κάνει να νοιώθω καλά.»

Και να συμπληρώσουμε με μια εναλλακτική πρόταση.: « Τι θα λέγατε να κάναμε κάτι άλλο που πάλιν θα μας φέρει ικανοποίηση και θα μας κάνει όλους να νοιώθουμε καλά;»

Με τον τρόπο αυτό το παιδί μας δεν δείχνει μόνο άρνηση προς τα θελήματα των φίλων του αλλά  με τις προτάσεις του προσπαθεί να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις που να τους ικανοποιήσουν όλους.

Αν τηρηθούν όλα τα πιο πάνω το παιδί μας θα είναι σε θέση να παίρνει σε δύσκολες στιγμές αποφάσεις που να είναι προς όφελος του.

Για οποιανδήποτε απόφαση που πήρε πρέπει να έχει οπωσδήποτε την ενθάρρυνση μας για να συνεχίσει.

Οι φίλοι του παιδιού μας 

Είναι καλό σε αυτήν την ηλικία να ενδιαφερθούμε  να μάθουμε τους φίλους του παιδιού μας, ακόμη και τους γονείς τους.

Αυτό γίνεται μέσα από τις αφηγήσεις του παιδιού μας και της «αναπτυγμένης μας περιέργειας», αλλά και διακριτικά από άλλες πηγές.

Αυτό γίνεται χωρίς να επεμβαίνουμε  στις φιλικές του σχέσεις, αλλά σε μια δύσκολη για αποφάσεις στιγμή να έχουμε συγκεκριμένη άποψη για να βοηθήσουνε το παιδί μας.