Η γνωστική έκπτωση συχνά εξελίσσεται σταδιακά, γεγονός που μπορεί να δυσκολέψει την έγκαιρη αναγνώριση των πρώτων συμπτωμάτων. Αν και τα περιστασιακά προβλήματα μνήμης και οι στιγμές σύγχυσης μπορεί να αποτελούν μέρος της φυσιολογικής γήρανσης, τα επίμονα ή επιδεινούμενα συμπτώματα ενδέχεται να υποδεικνύουν μια σοβαρότερη υποκείμενη νευρολογική κατάσταση, όπως ήπια γνωστική διαταραχή, άνοια ή άλλη νευροψυχιατρική διαταραχή.

Η αναγνώριση των πρώιμων προειδοποιητικών σημείων και η έγκαιρη αξιολόγηση είναι ζωτικής σημασίας. Τα 10 από τα πιο κοινά πρώιμα σημάδια, που μπορεί να υποδεικνύουν την ανάγκη επίσκεψης σε νευρολόγο ή ψυχίατρο είναι:

1. Απώλεια μνήμης που επηρεάζει την καθημερινή ζωή

Τα προβλήματα μνήμης μπορεί να είναι συμπτώματα φυσιολογικής γήρανσης,αλλά η επανάληψη των ίδιων ερωτήσεων, η δυσκολία στο να θυμηθεί το άτομο σημαντικές ημερομηνίες ή η αυξανόμενη εξάρτηση από σημειώσεις και υπενθυμίσεις ενδέχεται να είναι ανησυχητικά σημάδια.
Παράδειγμα: Το άτόμο συνεχώς ξεχνά πρόσφατες συνομιλίες ή προγραμματισμένα ραντεβού.

2. Δυσκολία στην εκτέλεση συνηθισμένων εργασιών

Όταν κάποιος δυσκολεύεται να ολοκληρώσει συνήθεις δραστηριότητες — όπως η προετοιμασία φαγητού, η τήρηση συνταγής ή η διαχείριση των οικονομικών — αυτό μπορεί να είναι ένδειξη έκπτωσης των εκτελεστικών λειτουργιών.
Παράδειγμα: Ένα άτομο που οδηγούσε επί χρόνια την ίδια διαδρομή, ξαφνικά χάνεται ή μπερδεύεται.

3. Διαταραχές στη γλωσσική έκφραση και κατανόηση

Το άτομο μπορεί να δυσκολεύεται να βρει τις κατάλληλες λέξεις, να ακολουθήσει μια συζήτηση ή να ονομάσει γνωστά αντικείμενα.
Παράδειγμα: Αντί για «ρολόι», λέει «χρονόμετρο χεριού» ή χάνει τον ειρμό στη διάρκεια μιας συζήτησης.

4. Αποπροσανατολισμός στον χρόνο ή στον χώρο

Ξεχνά ημερομηνίες, δεν θυμάται πού βρίσκεται ή μπερδεύεται σε οικεία περιβάλλοντα.
Παράδειγμα: Πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ και ξεχνά γιατί πήγε ή πώς έφτασε εκεί.

5. Κακή ή Μειωμένη Κρίση

Αλλαγές στη λήψη αποφάσεων, όπως η ευκολία στο να πέσει θύμα απάτης, η κακή οικονομική διαχείριση ή η ακατάλληλη ένδυση για τις καιρικές συνθήκες.
Παράδειγμα: Δίνει μεγάλα ποσά σε αγνώστους ή παραμελεί την προσωπική του υγιεινή.

6. Έκπτωση στη συγκέντρωση και την επεξεργασία πληροφοριών

Μπερδεύεται όταν διαβάζει μια ιστορία, αδυνατεί να ακολουθήσει οδηγίες ή να ολοκληρώσει πολλαπλά καθήκοντα.
Παράδειγμα: Μαγειρεύει και ξεχνά ποιο ήταν το επόμενο βήμα στη συνταγή.

7. Τοποθέτηση αντικειμένων σε ασυνήθιστα μέρη

Βάζει αντικείμενα σε περίεργες τοποθεσίες — π.χ. τα κλειδιά στο ψυγείο ή το κινητό στο πλυντήριο — και δεν μπορεί να θυμηθεί πού τα άφησε.
Παράδειγμα: Χάνει συχνά πράγματα και κατηγορεί άλλους ότι του τα έκλεψαν.

8. Αλλαγές στη Διάθεση ή Συμπεριφορά

Ξαφνικές μεταβολές στη διάθεση, αυξημένη ευερεθιστότητα, άγχος ή καχυποψία. Το άτομο μπορεί να φαίνεται διαφορετικό από ό,τι στο παρελθόν.
Παράδειγμα: Ένα ήρεμο άτομο γίνεται ξαφνικά επιθετικό, καχύποπτο ή απομονώνεται.

9. Έκπτωση στην οπτικοχωρική αντίληψη και προσανατολισμό

Προβλήματα με την ισορροπία, την εκτίμηση αποστάσεων ή την αναγνώριση προσώπων και αντικειμένων.

Παράδειγμα: Δυσκολεύεται να διαβάσει, να οδηγήσει ή να ανέβει σκάλες.

10. Κοινωνική απόσυρση και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες

Το άτομο αρχίζει να αποφεύγει τα χόμπι, τις κοινωνικές εκδηλώσεις ή τις επαγγελματικές υποχρεώσεις λόγω σύγχυσης ή αμηχανίας.
Παράδειγμα: Σταματά να συμμετέχει σε εβδομαδιαίες δραστηριότητες που παλιότερα απολάμβανε.

Πότε να ζητήσετε βοήθεια

Αν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο εμφανίζει ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω σημάδια, είναι σημαντικό να ζητήσετε ολοκληρωμένη νευρολογική ή ψυχιατρική αξιολόγηση. Η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπει καλύτερο σχεδιασμό, αποτελεσματικότερη διαχείριση και θεραπευτικές παρεμβάσεις που μπορεί να καθυστερήσουν την εξέλιξη ή να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής.